Bacakların şişmesi neyin belirtisi?

Bacak Şişmesi: Bilmeniz Gerekenler ve Ne Yapmalı?

Bacaklarda şişlik dediğin şey pek de hoş bir durum değil. Gün sonunda ayak bileklerinin ayakkabına sığmadığını fark edince insanın keyfi kaçar. Peki, bu durumun ardında yatanlar neler olabilir, biraz onlara bakalım.

Ödem (Sıvı Birikimi) ve Nedenleri

Bacak şişmesinin en yaygın nedeni vücudumuzda oluşan ödem dediğimiz, dokularda sıvı birikimidir. Bu sıvı normalde kan damarları içinde dolaşması gereken ama çeşitli sebeplerle damar dışına çıkarak dokular arasında birikir. Deneyimlerime göre bu durumun birkaç ana nedeni var:

• Uzun Süre Ayakta Veya Oturarak Kalmak: Yerçekimi sağ olsun, uzun süre aynı pozisyonda kaldığımızda kan ve lenf sıvısının bacaklardan kalbe geri dönmesi zorlaşır. Bu da özellikle bilek ve ayaklarda sıvı birikimine yol açar. Mesela, gün boyu ayakta duran bir hemşire veya uzun yol şoförü bu durumla daha sık karşılaşabilir.
• Tuzlu Yiyecek Tüketimi: Aşırı tuz, vücudun daha fazla su tutmasına neden olur. Bu da damarlarda basıncı artırarak sıvının dokulara sızmasına zemin hazırlar. Bir gün abartılı bir şekilde tuzlu bir yemek yediğini düşün, ertesi gün bacaklarında bir şişlik hissetmen olasıdır.
• Hormonal Değişiklikler: Özellikle kadınlarda adet döngüsü sırasında ve gebelik döneminde meydana gelen hormonal dalgalanmalar ödeme neden olabilir. Bu dönemlerde vücutta su tutma eğilimi artar.
• Bazı İlaçlar: Yüksek tansiyon ilaçları (kalsiyum kanal blokerleri gibi), steroidler, bazı antidepresanlar ve ağrı kesiciler yan etki olarak bacaklarda şişmeye neden olabilir. Eğer yeni başladığın bir ilaç varsa ve böyle bir durum yaşıyorsan, doktorunla konuşman iyi olur.

Daha Ciddi Nedenler ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Ödemin ardında yatan daha ciddi durumlar da olabilir ve bunları göz ardı etmemek gerekir. Bu noktada dikkatli olmak ve bazı belirtilere kulak vermek hayati önem taşır:

• Venöz Yetmezlik (Varis): Bacaklardaki toplardamarların yeterince iyi çalışmaması, kanın geriye doğru sızmasına ve bacaklarda şişlik, ağrı, kaşıntı ve ciltte renk değişikliklerine yol açar. Özellikle diz arkasındaki veya baldırdaki damarların belirginleşmesi ve kıvrımlı bir hal alması varis belirtisi olabilir. Bacaklarda şişlikle birlikte sıcaklık hissi, kızarıklık ve ağrı varsa, bu bir derin ven trombozu (DVT) yani pıhtı belirtisi olabilir. DVT, akciğerlere pıhtı atma riski taşıdığı için acil tıbbi müdahale gerektirir. Bir bacakta ani başlayan ve belirgin şişlik, kızarıklık ve ısı artışı varsa hemen bir doktora başvurmalısın.
• Kalp Yetmezliği: Kalp yeterince kan pompalayamadığında, vücutta sıvı birikimi olur. Bu durum genellikle her iki bacakta da şişmeye neden olur ve nefes darlığı, çabuk yorulma gibi belirtilerle birlikte görülebilir. Özellikle sabahları uyandığında nefes darlığı çekiyorsan ve bacaklarında şişlik varsa, bu bir kalp sorununa işaret edebilir.
• Böbrek Hastalıkları: Böbrekler vücuttaki fazla sıvıyı ve tuzu atmada görevlidir. Böbrek fonksiyonlarında azalma olduğunda vücutta sıvı tutulumu artar ve bu da bacaklarda şişmeye yol açabilir.
• Karaciğer Hastalıkları: Karaciğerin albümin adı verilen bir protein üretmesi önemlidir. Albümin, kan damarlarının içinde sıvıyı tutmaya yardımcı olur. Karaciğer hasarı albümin üretimini azalttığında, sıvı damar dışına sızabilir ve şişliğe neden olabilir.

Ne Zaman Doktora Görünmeli?

Bacak şişliği genellikle basit nedenlere bağlı olsa da, bazı durumlarda ciddi bir sağlık sorununun işareti olabilir. Özellikle aşağıdaki durumlarda hiç vakit kaybetmeden bir doktora görünmelisin:

• Şişlik aniden başladıysa ve tek bir bacakta daha belirginse.
• Şişlikle birlikte ağrı, kızarıklık, ısı artışı veya ciltte renk değişikliği varsa.
• Nefes darlığı, göğüs ağrısı veya baş dönmesi gibi belirtiler de varsa.
• Şişlik gün geçtikçe kötüleşiyorsa veya evde uyguladığın basit yöntemlerle (bacakları yukarı kaldırmak gibi) geçmiyorsa.
• Herhangi bir kalp, böbrek veya karaciğer rahatsızlığın varsa ve bacaklarında şişlik fark ettiysen.

Pratik Öneriler ve Kendi Kendine Yapabileceklerin

Doktora görünmen gereken durumlar dışında, günlük hayatında bacak şişliğini azaltmak için yapabileceğin bazı şeyler var:

• Hareket Et: Gün içinde uzun süre aynı pozisyonda kalmaktan kaçın. Kısa aralıklarla yürüyüş yap veya bacaklarını esnet. Otururken veya ayakta dururken pozisyonunu sık sık değiştir.
• Bacaklarını Yükselt: Dinlenirken bacaklarını kalp seviyesinin üzerine koymaya çalış. Bu, sıvının geri dolaşımına yardımcı olur. Birkaç yastıkla destekleyebilirsin.
• Tuz Tüketimini Azalt: İşlenmiş gıdalardan, hazır yemeklerden ve sofra tuzundan uzak durmaya çalış. Yemeklerine eklenen tuz miktarını kontrol et.
• Destek Çorapları: Doktorun önerirse, varis çorapları gibi medikal kompresyon çorapları kullanabilirsin. Bu çoraplar bacaklardaki kan dolaşımını destekleyerek şişliği azaltmaya yardımcı olur.
• Su İç: Yeterli miktarda su içmek, vücudun fazla tuzu atmasına yardımcı olur ve dolayısıyla ödemi azaltabilir. Günde en az 2-2.5 litre su içmeyi hedefle.
• Kilo Kontrolü: Fazla kilo, bacaklardaki yükü artırarak dolaşımı olumsuz etkileyebilir. Sağlıklı bir kiloya ulaşmak ve bunu korumak faydalıdır.

Unutma, bacak şişliği bazen basit bir yorgunluk belirtisi olabilir ama bazen de altında yatan önemli bir sağlık sorununa işaret edebilir. Kendini dinlemek ve gerektiğinde profesyonel yardım almak her zaman en doğrusudur.