Cumhuriyet ne için kuruldu?
Cumhuriyet Neden Kuruldu?
Büyük Millet Meclisi'nin 29 Ekim 1923'te ilan ettiği Cumhuriyet, saltanatın ve hilafetin yıkılmasının doğal bir sonucuydu. Bu, sadece bir yönetim şekli değişikliği değil, aynı zamanda toplumsal, siyasi ve kültürel bir devrimdi. Anadolu'da 1919'dan beri süren Milli Mücadele'nin taçlanmasıydı aslında. Düşünsene, bir millet işgal altındayken, vatanın dört bir yanından gelen temsilciler Ankara'da toplanıp, "Artık biz kendi kendimizi yöneteceğiz, kimseye boyun eğmeyeceğiz!" diyorlardı. Bu, sıradan bir olay değil.
Egemenliğin Kayıtsız Şartsız Millete Verilmesi
Cumhuriyetin en temel amacı, egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olmasıydı. Daha önceki yönetimlerde (Osmanlı İmparatorluğu döneminde), egemenlik padişahta veya halifede toplanmıştı. Milli Mücadele'nin ruhu ise tam tersini savunuyordu: Kararları halk verecek, ülkeyi halk seçecek, halk yönetecek. 1921 Anayasası'nda "Hakimiyet bila kayd-ü şart Millet'e aittir" denmesi bunun bir kanıtı. Yine 1924 Anayasası'nda da bu ilke korunmuştu. Bu, bireyin devlet içindeki yerini tamamen değiştiren bir anlayıştı. Artık sen, yani vatandaş, devlete hizmet eden bir kul değil, devletin sahibiydin.
Çağdaşlaşma ve Batı Medeniyetiyle Bütünleşme Hedefi
Cumhuriyetin ilan edilmesinde en önemli nedenlerden biri de Türkiye'yi çağdaş uygarlık seviyesine çıkarmaktı. Osmanlı Devleti'nin son dönemleri, ciddi bir geri kalmışlık ve Avrupa devletlerinin ekonomik ve siyasi baskısı altındaydı. Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşları, bu durumun ancak köklü reformlarla aşılabileceğine inanıyorlardı. Harf Devrimi (1928) ile okuryazarlık oranını artırmak, Medeni Kanun (1926) ile kadın-erkek eşitliğini sağlamak ve toplumsal hayatı modernleştirmek, Tevhid-i Tedrisat Kanunu (1924) ile eğitimde birliği ve laikliği sağlamak gibi adımlar bu hedefin somut göstergeleridir. Deneyimlerime göre, bir toplumun ilerlemesi için eğitim ve hukuk alanındaki bu tür köklü adımlar kritik öneme sahiptir. Eğer kendi ülkenizdeki gençlerin hangi okula gideceğine, kimin ne şartlarda evleneceğine devlet belirliyorsa, orada çağdaşlaşmadan söz etmek zordur.
Milli Kimliğin ve Bağımsızlığın Güçlendirilmesi
Cumhuriyet, aynı zamanda Türk milletinin milli kimliğini ve bağımsızlığını pekiştirmek için kuruldu. Milli Mücadele sırasında, "Anadolu İnsanının hak ve hukukunu kim savunacak?" sorusuna verilen cevap buydu. Düşman işgallerine karşı tek vücut olan halkın, kendi kaderini kendi belirlemesi gerekiyordu. Saltanatın kaldırılması (1 Kasım 1922) ve ardından Cumhuriyetin ilanı, bu bağımsızlık iradesinin en net göstergesidir. Unutma, eğer bir ülke başka bir ülkenin çıkarları doğrultusunda hareket etmek zorunda kalıyorsa, orada tam bir bağımsızlık yoktur. Cumhuriyet, bu bağımsızlık mücadelesinin bir sonucudur.
Peki sen ne yapabilirsin? Cumhuriyetin kazanımlarını anlamak ve korumak için ilk adım, ülkenin tarihini ve yapılan devrimleri öğrenmektir. Okumak, araştırmak ve sorgulamak en güçlü silahındır. Kendi aklınla bilgiye ulaşmak, başka hiçbir güce ihtiyaç duymadan kendi yolunu çizmeni sağlar. Unutma, Cumhuriyet sana bu özgürlüğü verdi.