Öznellik ne demek?

Öznellik Nedir?

Öznellik, en basit haliyle bir olayın, durumun veya bilginin kişisel bakış açısıyla değerlendirilmesidir. Yani, bir şeye "nasıl baktığın" ve bu bakış açısının senin deneyimlerin, inançların, değerlerin ve duyguların tarafından şekillenmesidir. Bu, nesnel bilgiyle tamamen zıttır. Nesnellik, herkes için aynı olan, kişisel etkilerden arındırılmış verilerdir. Örneğin, "Güneş doğudan doğar" nesnel bir bilgidir. Ama "Güneşin doğuşu çok güzeldir" öznellik barındırır. Çünkü "güzel" kavramı kişiden kişiye değişir.

Öznellik Neden Önemli?

Deneyimlerime göre öznelliği anlamak ve yönetmek, hem kişisel ilişkilerimizde hem de profesyonel hayatımızda büyük fark yaratır. İşte birkaç neden:

• İletişimde Anlaşılırlık: Bir konuda fikir beyan ederken veya bir durumu anlatırken, kendi öznelliğinin farkında olmak, karşındaki kişinin seni daha iyi anlamasına yardımcı olur. Örneğin, bir film hakkında konuşurken "Bu film harikaydı!" demek yerine, "Ben bu filmin hikayesindeki karakter gelişimini çok etkileyici buldum, özellikle başrol oyuncusunun performansı beni çok etkiledi" dersen, neden öyle düşündüğünü daha net aktarmış olursun. Bu, karşı tarafın da kendi öznelliğiyle sana yaklaşmasını kolaylaştırır.
• Empati Kurma: Başkalarının öznelliğini anlamaya çalıştığında, empati kurma yeteneğin gelişir. Bir arkadaşının sana kızgın olduğunu düşünelim. Olayın senin bakış açından haklı olsan bile, arkadaşının o anki ruh halini, geçmiş deneyimlerini ve o olaya nasıl yaklaştığını anlamaya çalışmak, ilişkinizi güçlendirir. Belki de o gün iş yerinde yaşadığı bir sorun yüzünden zaten gergin ve senin söylediğin şey ona farklı gelmiştir. Bu ikinci olasılığı düşünmek, öznelliği anlamakla ilgilidir.
• Karar Verme Süreçleri: Kendi öznelliğini bilmek, daha bilinçli kararlar almanı sağlar. Örneğin, bir iş teklifi aldığında, sadece maaşına veya pozisyonuna odaklanmak yerine, şirketin kültürünün sana ne kadar uyduğunu, çalışma ortamının senin değerlerinle ne kadar örtüştüğünü sorgulamak öznelliğini devreye sokmaktır. Belki yüksek maaşlı bir iş, sana huzur vermeyecek bir ortamda çalışmak anlamına geliyorsa, öznellik devreye girerek daha tatmin edici bir seçenek bulmana yardımcı olur.

Öznelliği Yönetmek İçin Pratik İpuçları

Öznelliğin hayatımızdaki yerini anladık. Peki, bunu nasıl daha iyi yönetebiliriz? İşte sana birkaç öneri:

• Kendini Tanı: Nelerden hoşlanırsın, neleri sevmezsin? Hangi değerlere sahipsin? Bu soruların cevapları, senin öznelliğinin temelini oluşturur. Bir günlük tutarak veya zihninde dönen düşünceleri not alarak bu keşif yolculuğuna başlayabilirsin. Örneğin, "Bugün iş yerinde X kişisiyle tartıştım. Kendimi savunmak zorunda hissettim çünkü benim için adalet çok önemli." gibi bir not, kendi değerlerini ve tepkilerini anlamana yardımcı olur.
• Farklı Bakış Açılarını Dinle: Bir konu hakkında tek bir fikre saplanıp kalmak yerine, başkalarının o konuya nasıl yaklaştığını dinlemeye istekli ol. Onların neden öyle düşündüğünü anlamaya çalış. Bu, kendi öznelliğinin sınırlarını görmene ve daha geniş bir perspektif kazanmana destek olur. Bir tartışma sırasında, "Ben böyle düşünüyorum ama sen neden böyle düşünüyorsun, anlatır mısın?" diye sormak, öznellikler arası köprü kurar.
• Duygularını ve Düşüncelerini Ayır: Bazen duygularımız, düşüncelerimizi etkileyebilir. Bir olaya tepki verirken, "Şu an öfkeliyim ve bu yüzden böyle düşünüyorum" diyebilmek, duygusal tepkilerle rasyonel düşünceyi ayırmana yardımcı olur. Bu ayrımı yapmak, daha objektif değerlendirmeler yapmanı sağlar.
• Önyargılarının Farkında Ol: Hepimizin bilinçaltında bazı önyargıları olabilir. Bu önyargıların farkında olmak, kararlarımızı ve değerlendirmelerimizi nasıl etkilediğini anlamamıza yardımcı olur. Örneğin, birisiyle ilk tanıştığında, onun giyimi veya konuşma tarzı hakkında bilinçsizce bir ön yargı geliştirmiş olabilirsin. Bu önyargının farkına varmak, o kişiyi daha adil değerlendirmene olanak tanır.

Öznellik, hayatın renkli bir parçasıdır. Onu anlamak ve yönetmek, daha zengin ve anlamlı bir yaşam sürmene katkıda bulunur.