Genel ve özel af ilanına kim karar verir?

Türkiye'de genel ve özel af yetkisi, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve ilgili yasal düzenlemeler çerçevesinde belirlenmiştir. Bu yetkinin kime ait olduğunu ve hangi koşullarda kullanılabileceğini anlamak, hukuk sistemimizin işleyişi açısından önemlidir.

Genel Af Yetkisi: Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)

Genel af çıkarma yetkisi, Anayasa'nın 87. maddesi uyarınca münhasıran Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne (TBMM) aittir. Bu madde, TBMM'nin savaş ilanı, antlaşma onaylaması ve kanun çıkarma yetkilerinin yanı sıra, af çıkarma yetkisini de düzenler. Genel af, belirli suçları işleyenlerin tamamının veya bir kısmının cezalarının kaldırılması veya azaltılması anlamına gelir. TBMM, genel af çıkarabilmek için üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun (360 milletvekili) oyuna ihtiyaç duyar. Bu, genel af çıkarılmasının zorlu bir süreç olduğunu ve geniş bir siyasi uzlaşma gerektirdiğini gösterir.

Özel Af Yetkisi: Cumhurbaşkanı

Özel af yetkisi ise Anayasa'nın 104. maddesi ile Cumhurbaşkanı'na verilmiştir. Ancak bu yetki, genel af kadar geniş kapsamlı değildir. Cumhurbaşkanı, sadece belirli bir kişiye yönelik olarak, sürekli hastalık, sakatlık veya yaşlılık gibi sebeplerle mahkumların cezalarını hafifletebilir veya kaldırabilir. Özel af, hükümlünün durumunun insani açıdan değerlendirilmesi sonucu verilen bir karardır ve genel affın aksine, suçun niteliğine değil, hükümlünün kişisel durumuna odaklanır. Cumhurbaşkanı'nın bu yetkiyi kullanabilmesi için Adalet Bakanlığı'nın teklifi ve ilgili kurumların görüşü alınır.

Af Kararlarının Hukuki Niteliği

Hem genel af hem de özel af kararları, hukuk devleti ilkesi çerçevesinde belirli sınırlamalara tabidir. Anayasa Mahkemesi, af yasalarının Anayasa'ya uygunluğunu denetleyebilir. Ayrıca, af kararları verilirken, toplumun adalet duygusunun zedelenmemesi ve suçluların yeniden topluma kazandırılması gibi hususlar da gözetilir. Af kararları, geçmişteki hataların telafisi ve toplumsal barışın sağlanması için önemli bir araç olsa da, bu yetkinin dikkatli ve dengeli bir şekilde kullanılması gerekmektedir.