Ihsanın ne demek?

İhsan: Sadece Vermek Değil, Anlamak

İhsan kelimesi Türkçede hem bir isim hem de bir fiil olarak karşımıza çıkar. İsim olarak kullanıldığında; iyilik, bağış, cömertlik gibi anlamlara gelir. Fiil olarak kullanıldığında ise; birine bir şey vermek, bahşetmek, lütfetmek demektir. Ancak ihsanı sadece bir şey vermek olarak anlamak, kelimenin derinliğini kaçırmaktır.

Deneyimlerime göre ihsan, bir eylemin ardındaki niyeti ve etkiyi de kapsar. Yani, birine bir bardak su vermek de ihsan olabilir, birinin gönlünü almak da. Önemli olan, o eylemin karşılıksız bir iyilik bilinciyle yapılması ve karşıdaki kişide olumlu bir etki bırakmasıdır.

İhsanın Katmanları: Niyet ve Etki

İhsanı anlamak için iki temel unsura bakabiliriz: niyet ve etki.

• Niyet: Bir eylemi ihsan olarak değerli kılan şey, arkasındaki samimi iyilik isteğidir. Maddi bir çıkar gözetmeden, sadece bir iyilik yapma arzusuyla hareket etmek, ihsanın özünü oluşturur. Örneğin, birine yardım ederken "bana da bir iyiliği dokunur" düşüncesiyle hareket etmek, yapılan iyiliği sıradan bir alışverişe indirgeyebilir. Oysa "benim iyiliğim ona bir nebze olsun fayda sağlasın" düşüncesiyle yapılan yardım, ihsanın ruhunu taşır.
• Etki: İhsanın bir diğer önemli boyutu da karşı tarafta yarattığı olumlu etkidir. Yapılan iyiliğin, alan kişide bir minnet duygusu, bir rahatlama veya bir mutluluk yaratması, ihsanın amacına ulaştığını gösterir. Birদেখতে birine bir paket makarna vermek yerine, onun gerçekten neye ihtiyacı olduğunu anlayıp ona göre bir yardımda bulunmak, daha büyük bir etki yaratır. Belki de o kişiye sıcak bir çorba veya bir battaniye daha çok gereklidir. Bu yüzden, ihsan ederken karşıdaki kişinin durumunu ve ihtiyaçlarını gözetmek esastır.

İhsan Örnekleri ve Pratik Uygulamalar

İhsan, günlük hayatımızın birçok alanında karşımıza çıkar ve uygulayabileceğimiz pek çok yolu vardır:

• Sözlü İhsan: Sadece maddi yardımlar değil, güzel sözler de ihsan olabilir. Bir dosta söylediğin samimi bir "yanındayım" mesajı, bir komşunun halini hatırını sormak, bir çocuğun başarısını içtenlikle kutlamak gibi eylemler, sözlü ihsanın güzel örnekleridir. Bu türden iyilikler, insanların yalnız olmadığını hissettirir ve moral verir.
• Emek İhsanı: Zamanını ve enerjini bir başkası için harcamak da ihsandır. Bir yaşlı komşunun alışverişini yapmak, bir arkadaşının taşınmasına yardım etmek, bir çocuğa derslerinde destek olmak gibi eylemler, emek ihsanının örnekleridir. Bu türden fedakarlıklar, insanların birbirine ne kadar destek olabileceğini gösterir.
• Bilgi İhsanı: Sahip olduğun bilgiyi, tecrübeyi ve beceriyi başkalarıyla paylaşmak da büyük bir ihsandır. Bir konuda uzman olduğun bir alanda, o konuda bilgisi olmayan birine yol göstermek, bir öğrenciye rehberlik etmek, bir iş arkadaşına yeni bir beceri öğretmek gibi eylemler, bilgi ihsanının somut örnekleridir. Bu, bilginin çoğalmasını ve yayılmasını sağlar.
• Gülümseme İhsanı: En basit ama en güçlü ihsanlardan biri de gülümsemedir. Bir yabancıya samimi bir gülümseme sunmak, bir garsona gösterdiğin nezaket, bir esnafla yaptığın tatlı sohbet... Bunlar, karşıdaki kişinin gününü güzelleştirebilir ve ona değer verildiğini hissettirebilir.

İhsan Ederken Dikkat Edilmesi Gerekenler

İhsan ederken bazı noktalara dikkat etmek, yaptığın iyiliğin daha anlamlı ve kalıcı olmasını sağlar:

• Gizlilik: Mümkün olduğunca ihsanını gizli tutmaya çalış. Yapılan iyiliğin duyurulması, hem yapanın niyetini bulandırabilir hem de alan kişinin mahcubiyetini artırabilir. "Sağ elinle verdiğini sol elin bilmesin" atasözü bu durumu çok güzel özetler.
• Karşılık Beklememek: En önemli prensip budur. Bir iyilik yaparken karşılığında bir şey beklemek, o eylemi bir borç ilişkisine dönüştürür. İhsan, karşılıksızdır.
• Onur Kırıcı Olmamak: Yardımı yaparken, karşıdaki kişinin onurunu zedeleyecek davranışlardan kaçınmak gerekir. "Sen muhtaçsın" der gibi bir tavırla yapılan yardım, ihsan olmaktan çıkar. Yardım, bir ihtiyaç giderme eylemi olarak sunulmalıdır.
• Sürekli Olmak: İhsan, tek seferlik bir eylem olmaktan çok, bir yaşam biçimi olmalıdır. Küçük de olsa sürekli yapılan iyilikler, daha büyük bir etki yaratır.

Deneyimlerime göre, hayatımızda yaptığımız küçük büyük her iyilik, aslında kendimize yaptığımız bir yatırımdır. Hem ruhumuzu besler hem de çevremizde olumlu bir döngü yaratır. İhsan, sadece vermek değil, anlamak, hissetmek ve paylaşmaktır.