5e modeli nasıl uygulanır?
5E Modeli: Öğrenmeyi Kalıcı Hale Getirme Rehberi
Eğer sen de ders anlatırken veya bir konuyu birine aktarırken o bilginin sadece o anlık kalmasını değil, gerçekten öğrenilmesini ve akılda kalmasını istiyorsan, 5E modeli tam sana göre. Deneyimlerime göre, bu model sadece öğrencilerin değil, yetiştirme sürecinde olan herkesin öğrenme potansiyelini en üst seviyeye çıkarıyor.
- Keşfetme (Engage): Merak Uyandırmak
Bir konuya başlarken ilk adım, karşındakinin ilgisini çekmek. Burada amaç, konuya dair ön bilgileri harekete geçirmek ve yeni bilgiye zemin hazırlamak. Örneğin, bir fizik dersinde hareket konusunu anlatıyorsan, bir oyuncak araba yarışı düzenleyebilir veya bir top fırlatarak "Neden bu top havada bir süre kalıp sonra yere düşüyor?" gibi sorularla başlayabilirsin. Bu, merak duygusunu tetikler. Önemli olan, konunun en basit ve en çarpıcı yönünü ortaya koymaktır. Örneğin, enerji dönüşümleri konusuna girerken, basit bir pilin bir ampulü nasıl yaktığını göstermek, elektrik enerjisinin kimyasal enerjiye dönüşümüne dair bir merak uyandırabilir.
- Keşfetme (Explore): Bilgiye Dokunmak
Bu aşamada, öğrenci veya katılımcı aktif olarak bilgiyi keşfeder. Teorik anlatım yerine, yaparak yaşayarak öğrenme esastır. Bir kimya deneyinde öğrencilerin farklı maddeleri karıştırıp sonuçları gözlemlemesi veya bir tarih dersinde o döneme ait haritaları inceleyip coğrafi etkileri tartışması gibi. Deneyimlerime göre, bu aşamada verilecek küçük görevler veya problem durumları, öğrencinin kendi çıkarımlarını yapmasını sağlar. Örneğin, bir matematik dersinde basit bir denklem kurmaya dayalı bir bulmaca vermek, öğrencilerin denklemi keşfetmelerini ve anlamlandırmalarını sağlar. Amaç, öğrencinin kendi hipotezlerini oluşturmasını ve test etmesini sağlamaktır.
- Açıklama (Explain): Bilgiyi Yapılandırmak
Keşfetme aşamasında edinilen deneyimler, bu noktada yapılandırılır. Öğrenci, kendi gözlemlerini ve deneyimlerini kullanarak konuyu açıklamaya başlar. Senin görevin ise, öğrencinin bu açıklamalarını doğru bilgilerle desteklemek, kavramsal hatalarını düzeltmek ve konuyu daha derinlemesine anlatmaktır. Örneğin, keşfetme aşamasında öğrenciler farklı bitkilerin ışıkta farklı büyüme hızları gösterdiğini gözlemledilerse, bu aşamada fotosentez kavramını ve ışığın önemini açıklayabilirsin. Burada kullanılan dilin anlaşılır olması ve soyut kavramların somut örneklerle desteklenmesi önemlidir. Bir dilbilgisi konusunu anlatırken, keşfetme aşamasında öğrencilerin yazdığı cümlelerdeki hataları analiz edip doğru kuralı açıklamak, bilgiyi kalıcı kılar.
- Derinleştirme (Elaborate): Bağlantılar Kurmak
Bu aşamada, öğrenilen bilgiler yeni durumlara uygulanır ve farklı konularla ilişkilendirilir. Örneğin, bir fizik dersinde öğrendikleri Newton yasalarını, günlük hayatta karşılaştıkları araçların hareket prensipleriyle ilişkilendirmeleri istenebilir. Deneyimlerime göre, farklı disiplinler arası bağlantılar kurmak, öğrenmenin kalıcılığını ve derinliğini artırır. Eğer bir coğrafya dersinde iklim tiplerini anlattıysan, derinleştirme aşamasında öğrencilerden belirli bir bölgenin iklimini inceleyerek oradaki tarım ürünleri ve yerleşme biçimleri arasındaki ilişkiyi kurmalarını isteyebilirsin. Bu, bilgiyi sadece ezberlemek yerine, gerçek dünya ile bağ kurmasını sağlar.
- Değerlendirme (Evaluate): Öğrenmeyi Ölçmek
Son aşama, öğrenmenin gerçekleşip gerçekleşmediğini anlamak için yapılır. Bu değerlendirme, geleneksel sınavların yanı sıra gözlemler, proje çalışmaları, sunumlar, tartışmalar veya problem çözme görevleri şeklinde olabilir. Önemli olan, öğrencinin konuyu ne kadar anladığını ve uygulayabildiğini ölçmektir. Örneğin, bir fen bilgisi dersinde öğrencilerin keşfetme aşamasındaki deneylerine benzer yeni bir deney tasarlamalarını istemek, hem derinleştirme hem de değerlendirme için harika bir yoldur. Amaç, öğrencinin kendi öğrenme sürecini de sorgulamasını sağlamaktır.