Diz kapağında sıvı birikmesi neden olur?
Diz Kapağında Sıvı Birikmesinin Nedenleri
Diz kapağında sıvı birikmesi yani "efüzyon", diz ekleminin içindeki boşlukta normalden fazla miktarda sıvının toplandığı durumlardır. Bu durum, dizinde bir sorun olduğunun habercisi olabilir. Deneyimlerime göre, bu tür bir durumla karşılaştığında aklında pek çok soru belirir, "neden oldu?", "ne yapmalıyım?" gibi. Gel birlikte bu konuya bir açıklık getirelim.
Travma ve Yaralanmalar
En sık karşılaşılan nedenlerden biri diz kapağına gelen doğrudan darbeler veya ani burkulmalardır. Futbol, basketbol, kayak gibi sporlarla uğraşıyorsan, düşmeler veya temaslar sonucu diz kapağındaki bağlarda, menisküslerde veya kıkırdaklarda hasar oluşabilir. Bu hasarlar, eklem içindeki zarı tahriş ederek daha fazla sıvı üretilmesine yol açar. Örneğin, ön çapraz bağ yırtılmalarında, bazen 24 saat içinde dizde belirgin bir şişlik ve sıvı birikmesi görülebilir. Menisküs yırtıklarında da benzer şekilde ağrı ve şişlik kaçınılmazdır. Diz kapağı çevresindeki kemiklerdeki kırıklar da eklem içine kanama ve sıvı birikimi yapabilir.
Eklem İltihapları (Artrit)
Diz kapağında sıvı birikmesinin bir diğer önemli nedeni ise eklem iltihaplarıdır.
* Osteoartrit (Kireçlenme): Yaş ilerledikçe veya aşırı kullanıma bağlı olarak diz kapağındaki kıkırdak dokunun aşınmasıdır. Bu aşınma, eklem içinde iltihabi bir reaksiyona neden olarak sıvı üretimini artırır. Özellikle sabahları hissedilen diz tutukluğu ve aktiviteyle artan ağrı bu duruma işaret edebilir.
* Romatoid Artrit: Bu otoimmün bir hastalıktır. Vücudun kendi bağışıklık sistemi eklemlere saldırır ve iltihaplanmaya yol açar. Dizler romatoid artritin sık tuttuğu bölgelerdendir. Dizde simetrik şişlik, ısı artışı ve sabahları uzun süren tutukluk tipiktir.
* Gut Hastalığı: Vücuttaki ürik asit seviyesinin yükselmesiyle oluşan bir tür artrittir. Ani başlayan ve şiddetli ağrı ile seyreden ataklar sırasında diz ekleminde belirgin bir şişlik, kızarıklık ve sıvı birikimi görülebilir. Genellikle tek bir eklemi etkiler.
* Enfeksiyon (Septik Artrit): Nadir ama çok ciddi bir durumdur. Diz eklemine bakteri bulaşması sonucu oluşur. Bu durumda dizde ani başlayan şiddetli ağrı, kızarıklık, ısı artışı ve belirgin şişlik olur. Yüksek ateş de eşlik edebilir. Bu acil bir durumdur ve derhal tıbbi müdahale gerektirir.
Diğer Nedenler
Yukarıdaki ana nedenlerin yanı sıra, diz kapağında sıvı birikmesine yol açabilecek başka durumlar da mevcuttur.
* Bursit: Diz kapağının önünde veya yanında bulunan keseciklerin (bursaların) iltihaplanmasıdır. Tekrarlayan diz çökme veya sürtünme bu duruma neden olabilir. Bursanın içindeki sıvının artmasıyla dizin ön kısmında, özellikle diz kapağının altında şişlik hissedilebilir.
* Kistler: Diz arkasında sıklıkla görülen ganglion kistleri gibi bazı kistik oluşumlar da diz eklemiyle ilişkili olabilir ve dolaylı olarak sıvı birikimine katkıda bulunabilir.
* Gut ve Psödogut: Bu metabolik hastalıklar, eklem içinde kristallerin birikmesine neden olarak iltihabi bir reaksiyon ve sıvı artışı başlatabilir.
Ne Yapmalısın?
Eğer dizinde bir şişlik, ağrı veya hareket kısıtlılığı fark edersen, ilk ve en doğru adım bir doktora başvurmak olmalıdır. Doktorun yapacağı fizik muayene, tıbbi geçmişin alınması ve gerekli görülürse röntgen, MR gibi görüntüleme yöntemleri ile sorunun kaynağı tespit edilebilir.
Doktorun teşhisine göre tedavi planı oluşturulur. Bazı durumlarda dinlenme, buz uygulaması (günde birkaç kez 15-20 dakika), sıkı bandaj ve elevasyon (ayağı yukarıda tutma) gibi yöntemler (RICE prensibi) önerilebilir. Ağrı kesiciler ve iltihap önleyici ilaçlar da tedaviye eklenebilir. Eğer enfeksiyon söz konusuysa antibiyotik tedavisi şarttır. Bazı durumlarda ise biriken sıvının boşaltılması (aspirasyon) ve eklem içine kortizon enjeksiyonu gerekebilir. Uzun süreli sorunlarda fizik tedavi veya cerrahi müdahale de gündeme gelebilir. Kendi kendine teşhis koymaya veya tedavi uygulamaya çalışmak yerine, mutlaka uzman desteği alman önemlidir.