2021 de neye zam geldi?
2021'in Cebimizdeki İzleri: Neler Zamlandı, Nasıl Ayakta Kaldık?
Şöyle bir dönüp baktığımızda, 2021 yılı gerçekten de cüzdanlarımızı epey bir zorlayan bir yıl oldu. Hani evden çıktığımızda aldığımız bir ekmek bile "acaba ne kadar zamlanmış?" diye düşündüğümüz anlar yaşadık. Deneyimlerime göre, bu artışlar öyle ufak tefek değil, doğrudan yaşam maliyetimizi etkileyen cinstendi. Gel, seninle birlikte 2021'de hayatımıza giren zamların en belirgin olanlarına bir göz atalım.
Enerji ve Ulaşımın Yükü
Öncelikle akaryakıt fiyatlarını konuşmak lazım. 2021'in başından sonuna kadar benzin ve mazot fiyatlarındaki artış, ister kendi aracın olsun ister toplu taşıma kullan, hepimizin cebini etkiledi. Bu durum doğrudan gıda fiyatlarına da yansıdı çünkü nakliye maliyetleri arttı. Kendi aracını kullananlar için ortalama bir depoyu doldurmak, yıl içinde neredeyse iki katına çıkan maliyetler anlamına geldi. Toplu taşıma kullanıcısıysan da bilet fiyatlarındaki artışlar kaçınılmaz oldu.
* Benzin Fiyatları: Yılın başında ortalama 7 TL civarında olan kurşunsuz benzin 95 oktan, yıl sonunda 12-13 TL seviyelerine kadar yükseldi. Bu, yaklaşık %70-80'lik bir artış demek.
* Mazot Fiyatları: Benzer şekilde mazot fiyatları da %60-70 civarında bir artış göstererek çiftçiden nakliyeciye, herkesin maliyetini artırdı.
* Toplu Taşıma: Büyükşehirlerde toplu taşıma bilet fiyatları da yıl içinde en az iki kez zamlandı. Ortalama bir artış %30-40 bandındaydı.
Peki, bu durumda ne yapabiliriz? Eğer imkanın varsa, yakıt tasarrufu sağlayan sürüş tekniklerini benimsemek, gereksiz yere çalıştırmamak ve toplu taşıma veya bisiklet gibi alternatiflere yönelmek ilk akla gelenler. Kendi aracınla uzun mesafe yolculuklarını daha planlı yapmak, örneğin aynı yöne gidenlerle yakıt paylaşımı gibi çözümler de düşünülebilir.
Temel Gıda Ürünleri: Sofralarımızdaki Artış
Enerji ve ulaşım maliyetlerindeki artışın en net hissedildiği yerlerden biri de sofralarımız oldu. Et, süt, peynir, sebze ve meyve gibi temel gıda maddelerine gelen zamlar, özellikle dar gelirli aileler için ciddi bir yük oluşturdu.
* Et Ürünleri: Kırmızı et fiyatları yıl içinde ortalama %40-50 arasında arttı. Tavuk ve balık fiyatlarında da benzer oranlarda artışlar gözlemlendi.
* Süt ve Süt Ürünleri: Süt fiyatındaki artış, peynir, yoğurt gibi ürünlerin de fiyatını doğrudan etkiledi. Yıl içinde süt fiyatlarında %30-40 civarında bir artış yaşandı.
* Meyve ve Sebze: Mevsiminde olmayan veya ithal edilen ürünlerdeki fiyat artışları daha belirgindi. Ancak genel olarak enflasyonist baskıyla birçok sebze ve meyveye %20-30 oranında zam geldiğini söyleyebiliriz.
Bu duruma karşı ne yapabiliriz? Yerel üreticiden, pazar yerlerinden alışveriş yaparak hem daha taze ürünler bulabilir hem de aracılar kaldırıldığı için bir nebze daha uygun fiyatlar yakalayabiliriz. Mevsiminde yetişen ürünlere ağırlık vermek, sebze ve meyveleri toplu olarak alıp doğru saklama koşullarıyla daha uzun süre taze tutmak da bütçeye katkı sağlayabilir. Hatta bazı sebze ve meyveleri evde saksıda yetiştirmek bile küçük ama etkili bir adım olabilir.
Teknoloji ve Elektronik: Lüks mü, Zorunluluk mu?
2021, döviz kurundaki dalgalanmaların en net görüldüğü alanlardan biri de teknoloji ve elektronik ürünlerdi. Telefonlar, bilgisayarlar, televizyonlar gibi günlük hayatımızda giderek daha fazla yer kaplayan bu ürünlerin fiyatları, kur artışıyla birlikte ciddi şekilde yükseldi.
* Akıllı Telefonlar: Özellikle orta ve üst segment akıllı telefonların fiyatları, yıl içinde %30-40 oranında arttı. Yeni çıkan modellerin başlangıç fiyatları neredeyse geçen yılın amiral gemisi modelleriyle yarıştı.
* Bilgisayarlar ve Çevre Birimleri: Laptop, masaüstü bilgisayar, tablet gibi ürünlerde de benzer bir durum söz konusuydu. Özellikle çip krizi de stokları ve fiyatları olumsuz etkiledi.
* Beyaz Eşya ve Elektronik Ev Aletleri: Buzdolabı, çamaşır makinesi gibi beyaz eşyaların fiyatlarında da ortalama %20-30 civarında bir artış yaşandı.
Bu artışlara karşı ne gibi önlemler alabiliriz? İhtiyaçlarımızı planlamak, indirimleri takip etmek ve mümkünse ikinci el piyasasından iyi durumda ürünler almak akıllıca olabilir. Teknoloji ürünlerinin ömrünü uzatacak bakım ve onarımları yaptırmak da gereksiz harcamaları önleyebilir. Ayrıca, gerçekten ihtiyacımız olup olmadığını sorgulamadan teknolojik ürünlere yönelmek yerine, daha temel ihtiyaçları karşılamaya öncelik vermek de bir strateji.
2021 gerçekten de bize maliyetleri yönetmenin ne kadar önemli olduğunu öğreten bir yıl oldu. Bu süreçte bilgili olmak, bilinçli tercihler yapmak ve elimizdeki kaynakları en iyi şekilde değerlendirmek, hepimizin ortak paydası.