4077 sayılı kanun nedir?
4077 Sayılı Kanun Nedir?
4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, adından da anlaşılacağı gibi, mal ve hizmet satın alırken senin haklarını koruyan bir yasa. Eskiden beri var olan ama zamanla güncellemelerle daha da güçlenen bir mevzuat. Temel amacı, senin bir tüketici olarak satıcı veya sağlayıcı karşısında daha güçlü bir konuma gelmeni sağlamak. Yani, bir ürün alırken veya hizmet alırken kandırılmaman, mağdur edilmemen için getirilen düzenlemeler bütünü.
Deneyimlerime göre, bu kanunu bilmek sana ciddi avantajlar sağlıyor. Mesela, aldığın bir ürün kusurlu çıktığında ne yapacağını bilmek, garanti süreciyle ilgili haklarını öğrenmek veya internetten alışveriş yaparken cayma hakkını kullanabilmek gibi pek çok konuda sana yol gösterir.
Ayıplı Mal ve Cayma Hakkı
4077 sayılı kanunun en sık karşılaştığımız iki önemli maddesi, ayıplı mal ve cayma hakkı. Ayıplı mal, sözleşmeye uygun olmayan, yani vaat edilen özellikleri taşımayan veya kullanıma elverişli olmayan ürün demek. Örneğin, yeni aldığın bir televizyonun ekranında çizik varsa veya bir buzdolabı soğutmuyorsa, bu ayıplı mal kapsamına girer.
Bu durumda senin birkaç hakkın var:
- Değişim: Kusurlu ürünü yenisiyle değiştirebilirsin.
- İade: Ürünü iade edip paranı geri alabilirsin.
- İndirim: Ürünün ayıbı oranında satış bedelinde indirim isteyebilirsin.
- Onarım: Ürünün ücretsiz olarak tamir edilmesini talep edebilirsin.
Burada dikkat etmen gereken nokta, ürünün ayıplı olduğunu fark ettiğin anda bunu satıcıya bildirmek. Genellikle ürün teslim tarihinden itibaren 6 ay içinde ayıbın ortaya çıkması durumunda, kusurun üründen kaynaklandığı varsayılır. Yani, 6 ay içinde bir sorun yaşarsan, ispat yükü genellikle satıcıda olur.
Cayma hakkı ise özellikle mesafeli satışlarda, yani internetten, telefonla veya katalog üzerinden yaptığın alışverişlerde geçerli. Bu hakkını kullanarak, herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin, malı teslim aldığın günden itibaren 14 gün içinde sözleşmeden cayabilirsin. Bu süre, hizmetlerde sözleşmenin imzalandığı günden itibaren başlar.
Pratik İpucu: İnternetten bir şey aldığında, kargo paketini açarken videoya çekmek, ürünün sağlamlığını görsel olarak kaydetmek sana ileride doğabilecek anlaşmazlıklarda delil sağlayabilir.
Garanti Süresi ve Tüketici Hakem Heyetleri
Aldığın ürünlerin bir de garanti süresi olur. Bu süre, ürünün türüne göre değişiklik gösterir ama genellikle en az temel tüketim malları için 2 yıldır. Eğer ürünün garanti belgesinde daha uzun bir süre belirtilmişse, o süre geçerlidir. Garanti süresi içinde ortaya çıkan ayıplar, yine yukarıda bahsettiğimiz seçimlik haklarını sana sunar.
Peki, satıcı veya üretici senin haklarını yerine getirmiyorsa ne yapacaksın? İşte tam bu noktada Tüketici Hakem Heyetleri devreye giriyor. Belirli parasal sınırların üzerindeki uyuşmazlıklarda (bu sınırlar her yıl güncellenir, güncel rakamları e-devlet üzerinden veya Ticaret Bakanlığı'nın ilgili sayfalarından kontrol edebilirsin) kaymakamlıklarda kurulan Tüketici Hakem Heyetlerine başvurabilirsin. Bu başvurular genellikle ücretsizdir ve senin durumunu değerlendirerek bir karar verirler.
Örnek: Diyelim ki 500 TL'ye bir elektrikli süpürge aldın ve 3 ay sonra bozuldu. Satıcı değişim veya tamir konusunda sana yardımcı olmuyorsa, parasal sınırın altındaysa İlçe Tüketici Hakem Heyeti'ne, üstündeyse İl Tüketici Hakem Heyeti'ne başvurabilirsin. Başvurularını e-devlet üzerinden online olarak da yapabiliyorsun.
Etiket, Fiyat ve Reklam Bilgileri
4077 sayılı kanun, sadece ürünün kusurlu olması durumunda değil, aynı zamanda ürünle ilgili verilen bilgilerin doğruluğu konusunda da seni korur. Ürünlerin üzerinde hem tanıtıcı ve kullanma bilgileri hem de fiyat etiketleri bulunması zorunludur. Bu etiketlerde malın veya hizmetin fiyatı, birim fiyatı (varsa) ve vergi oranları gibi bilgilerin açık ve anlaşılır bir şekilde yer alması gerekir.
Ayrıca, satıcıların reklamlarında kullandığı ifadeler de gerçeği yansıtmalı. Örneğin, "bu ürün %50 daha hızlı çalışır" gibi bir iddia varsa, bunun somut olarak kanıtlanabilmesi gerekir. Eğer bir ürünün reklamında abartılı veya yanıltıcı ifadeler kullanıldığını düşünüyorsan, bu durum da Tüketici Hakem Heyetleri'ne taşınabilir.
Deneyimlerime göre: Özellikle gıda ürünlerinin etiketlerini dikkatlice okumak, son kullanma tarihlerini kontrol etmek ve içerik bilgilerine göz atmak, hem sağlığın hem de paran için önemli. Aynı şekilde, indirim etiketlerinin altındaki orijinal fiyatı da kontrol etmek, gerçekten bir indirim yapılıp yapılmadığını anlamana yardımcı olur.