Yıldırımdan korunmak için neler yapılmalıdır?
Yıldırımdan Nasıl Korunuruz?
Yıldırım, doğanın en güçlü ve tehlikeli olaylarından biri. Deneyimlerime göre, doğru bilgi ve önlemlerle bu riskleri en aza indirmek mümkün. İşte sana yıldırımdan korunmak için bilmen gerekenler:
Kapalı Alanlarda Güvenlik
Bir fırtına sırasında en güvenli yer, genellikle binaların içidir. Ancak bu, her kapalı alanın eşit derecede güvenli olduğu anlamına gelmez. Metal iskeletli yapılar, metal çatılar veya büyük pencereleri olan modern yapılar yıldırıma karşı daha hassas olabilir. Özellikle yıldırım düşmesi durumunda elektrik akımının binanın içinden geçme riski daha yüksektir.
- Pencerelerden ve Kapılardan Uzak Dur: Yıldırım, metal eşyalar veya ıslak zeminler aracılığıyla iletilebilir. Bu nedenle, açık kapı ve pencerelerden, hatta onlara yakın durmaktan kaçınmalısın.
- Metal Eşyalara Dokunma: Kalorifer petekleri, metal mobilyalar, metal kapı kolları gibi iletken yüzeylere dokunmaktan kaçın. Yıldırımın binaya isabet etmesi durumunda bu eşyalar akımı iletebilir.
- Elektronik Cihazların Fişini Çek: Bilgisayar, televizyon, buzdolabı gibi hassas elektronik cihazları fişten çekmek, yıldırımın neden olabileceği ani voltaj yükselmelerinden koruyacaktır. Sadece ana şalteri kapatmak yeterli olmayabilir, doğrudan hatlara zarar verebilir.
- Duş Alma veya Banyo Yapma: Su, elektriği çok iyi iletir. Fırtına sırasında duş almak, küvette banyo yapmak veya musluklarla temas etmek son derece tehlikelidir. Bina içindeki tesisat, yıldırım akımını taşıyabilir.
Açık Alanlarda Dikkat Edilmesi Gerekenler
Açık alanda yakalandıysan, durumu doğru yönetmek hayatidir. Unutma, yıldırımın düşme olasılığı en yüksek yerler genellikle en yüksek noktalar veya iletken nesnelerin yakın çevresidir.
- Ağaç Altlarından Uzak Dur: En sık yapılan yanlışlardan biri, büyük ağaçların altına sığınmaktır. Yıldırım, en yüksek noktaya düşme eğilimindedir ve ağaçlar da bu kategoriye girer. Ağacın kendisi veya üzerinden geçen akım seni etkileyebilir.
- Açık Alanlarda Yere Yatarak Sakın Pozisyon Alma: Yere yatmak, temas yüzeyini artırarak yıldırım çarpması riskini azaltmaz, aksine topraktan geçen akımın vücudundan geçme olasılığını artırır.
- En Düşük Noktayı Bul: Eğer açık bir alandaysan, etraftaki en alçak noktayı bulup çömelerek, ayaklarını bir arada tutarak durmak en güvenli pozisyondur. Ancak bu, tam güvenli bir sığınak değildir, sadece riski azaltır. Mümkünse en kısa sürede topraklanmış, metal olmayan bir yapıya geçmeye çalış.
- Metal Nesnelerden Uzaklaş: Metal direkler, çitler, elektrik hatları gibi iletkenlerden ve ayrıca şemsiye gibi metal saplı eşyalardan uzak dur.
- Su Kenarlarından Uzaklaş: Göller, denizler, nehirler ve hatta ıslak zeminler yıldırım için cazip hedeflerdir. Bu alanlardan uzak durmalısın.
Araç İçinde Güvenlik
Bir araç, özellikle metal karoserli ve kapalı ise, bir dereceye kadar güvenli bir sığınak sağlayabilir. Aracın içindeki metal aksamlar yıldırımın dışarıda toplanmasına yardımcı olabilir.
- Araç İçindeyken Metal Parçalara Dokunma: Araba radyosu, kapı kolları, direksiyon gibi metal aksamlara dokunmaktan kaçın. Yıldırım araç gövdesine isabet ettiğinde akım bu yollarla iletilebilir.
- Camları ve Panoramik Tavanları Kapat: Pencereleri ve varsa panoramik tavanları kapatarak aracın dış etkenlere karşı direncini artırabilirsin.
- Mümkünse Dur ve Bekle: Fırtına şiddetliyse ve açık arazideysen, aracının içinde durup fırtınanın geçmesini beklemek en mantıklısıdır.
Yıldırım Koruyucu Sistemler
Binalar için tasarlanmış yıldırımsavar sistemleri (paratonerler), yıldırımın doğrudan binaya isabet etmesini engelleyerek akımı güvenli bir şekilde toprağa iletmek için kurulur. Bu sistemlerin doğru bir şekilde monte edilmesi ve düzenli olarak bakımının yapılması çok önemlidir. Deneyimlerime göre, bu sistemlerin varlığı, yıldırım çarpması sonucu oluşabilecek hasarın %90'ından fazlasını önleyebilir.
- Yıldırımsavar Sisteminin Yüksekliği: Koruma alanı, paratonerin yüksekliğine ve binanın geometrisine göre değişir. Genellikle paratonerin kapladığı alanın yüksekliği kadar bir çapta koruma sağlar.
- Topraklama: Sistemin en kritik parçası topraklamadır. Yıldırım akımının güvenli bir şekilde toprağa deşarj edilmesi için uygun ve yeterli bir topraklama sisteminin olması şarttır.
- Bakım ve Kontrol: Yıldırımsavar sistemlerinin yılda en az bir kez, tercihen ilkbaharda veya ilk fırtına öncesinde kontrol edilmesi ve gerekli bakımlarının yapılması, sistemin etkinliğini koruması açısından önemlidir.