Evi ve maaşı olana zekat verilir mi?

Evi ve Maaşı Olana Zekat Verilir mi?

Bu konu gerçekten de kafa karıştırıcı olabiliyor, değil mi? Zekatın kimlere verileceği konusunda net olmak önemli. Deneyimlerime göre, temel kural şu: Zekat, temel ihtiyaçları karşılanmayan, yani borçları ve temel ihtiyaçları (giyim, barınma, yeme-içme gibi) çıktıktan sonra nisap miktarı mala sahip olmayan kişilere verilir.

Şimdi bu durumu biraz açalım:

1. Temel İhtiyaçlar ve Borçlar: Zekatın Önceliği

Zekatın amacı, ihtiyaç sahiplerinin eline bir miktar para geçmesini sağlamaktır. Dolayısıyla, bir kişinin evi olması tek başına zekat almasına engel değildir. Eğer kişi, sahip olduğu ev dışında temel yaşam giderlerini karşılayacak kadar geliri yoksa veya bu gelir, tüm temel ihtiyaçlarını ve varsa borçlarını karşılamaya yetmiyorsa, zekat alabilir.

Örneğin, kirada oturan ve sadece geçimini sağlayacak kadar maaşı olan, ancak birikimi olmayan birine zekat verilebilir. Ya da kendi evi olmasına rağmen, evi oturulmayacak durumda olan, tamir masrafı yüksek olan ve başka geliri olmayan birine de zekat verilebilir. Burada önemli olan, kişinin "zengin" sınıfına girip girmediğidir. İslam'a göre zenginlik, kişinin temel ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra nisap miktarı (80.18 gram altın veya karşılığı para) mala sahip olmasıyla ölçülür.

Pratik İpucu: Birine zekat verirken, kişinin mevcut durumu hakkında kabaca bir fikir edinmek önemlidir. Eğer kişi, geçim sıkıntısı çekiyor, borçları varsa ve elinde nisap miktarını aşan bir malı yoksa, zekat verilebilir.

1. Maaş Durumu: Ne Kadar Maaş Zekat Almaya Engel?

Maaşlı bir çalışan olmak, otomatik olarak zekat almayı engellemez. Zekatın verilme veya verilmemesinde belirleyici olan, o maaşın kişinin temel ihtiyaçlarını ne ölçüde karşıladığıdır. Eğer bir kişinin maaşı, kendisi ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin (çocuk, eş gibi) temel ihtiyaçlarını (gıda, barınma, sağlık, eğitim gibi) karşılamaya ancak yetiyorsa ve elinde nisap miktarı bir birikimi yoksa, zekat alabilir.

Şöyle düşünelim: Bir kişi ayda 10.000 TL maaş alıyor ama kirası 5.000 TL, faturaları 2.000 TL, gıda masrafı 3.000 TL ve iki çocuğu var. Bu durumda maaşı yetmiyor demektir. Ancak aynı kişi 15.000 TL maaş alsaydı ve tüm temel ihtiyaçları karşılandıktan sonra elinde ayda 3.000-4.000 TL gibi bir fazlalık birikiyorsa ve bu birikim nisap miktarına ulaşıyorsa, artık zekat alamaz.

Somut Rakam Örneği: 2024 yılı için altın fiyatlarına göre nisap miktarı yaklaşık olarak 2.500 TL civarındadır (altın fiyatı değiştikçe bu rakam da değişir). Eğer bir kişinin temel ihtiyaçları çıktıktan sonra elinde bu miktarın altında bir para kalıyorsa, zekat alması caizdir.

1. Ev Sahibi Olmak: Maddi Durumu Nasıl Değerlendiririz?

Kendi evi olması, kişinin zengin olduğu anlamına gelmez. Ev, temel bir ihtiyaçtır. Eğer kişinin evi yaşanabilir durumda değilse, tadilatı gerekiyorsa ve bu tadilat için yeterli parası yoksa, bu durum fakirlik kabul edilebilir. Ya da ev, kişinin barınma ihtiyacını karşılıyor olsa bile, başka hiçbir geliri yoksa ve geçim sıkıntısı çekiyorsa, zekat alabilir.

Burada önemli olan, kişinin sahip olduğu mal varlığının tamamının, temel ihtiyaçları ve borçları çıktıktan sonra ne kadarının elinde kaldığıdır. Bir kişi, değeri yüksek bir evi olsa bile, evi satmak zorunda kalmadan temel ihtiyaçlarını karşılayamıyorsa, zekat alabilir. Çünkü zekat, kişinin nakit ihtiyacını gidermeye yöneliktir.

Deneyimlerime göre: Bazı insanlar, "evi var" diye zekat vermekten çekiniyor. Ancak aslında kişinin ev sahibi olması, onu otomatik olarak zengin yapmaz. Önemli olan, o evin dışında elinde ne kadar mal varlığı olduğu ve bu varlığın temel ihtiyaçlarını karşılamaya yetip yetmediğidir.

1. Hangi Durumlarda Zekat Verilmez?

Zekatın verilmeyeceği başlıca durumlar şunlardır:

• Kişinin temel ihtiyaçları karşılandıktan sonra, borçları ödendikten sonra elinde nisap miktarı malı kalıyorsa.
• Kişi, zekat alabilecek durumda olmadığı halde, zengin akrabaları tarafından bakılıyorsa ve bu bakım, zenginlik seviyesini karşılıyorsa.
• Kişi, zekatın helal olmadığı yerlerde (örneğin, zekat verilen kurumun zekatı haram yollarda kullanacağı kesinse) zekat almak istemiyorsa.

Unutmamak gerekir ki zekat, hem veren için bir arınma hem de alan için bir destek ve şefkattir. Bu nedenle, durumu iyi anlamak ve doğru kişilere ulaşmasını sağlamak hepimizin görevidir.