Eskiden pantolona ne denirdi?
Eskiden Pantolona Ne Denirdi?
Eskiden pantolona aslında tek bir isimle hitap edilmezdi. Zamanın diline, coğrafyasına ve kullanılan malzemeye göre farklılaşan terimler vardı. Gel, bu kelime dağarcığının içine biraz dalalım.
Fes ve Şalvar: Temel Ayrım
En bilinen iki kategoriye baktığımızda, fes ve şalvar öne çıkıyor. Fes, daha çok saray çevresinde, üst sınıfta görülen, genellikle diz altından paçası daralan, belden bol kesimli bir türdü. Özellikle
- yüzyılın ortalarına doğru Osmanlı'da Batı etkisiyle yaygınlaştı. Sıkı kumaşlardan yapılmış, daha oturaklı bir giysiydi.
Şalvar ise Anadolu'nun daha geleneksel ve geniş kitlelerin giysisiydi. Dizlerden aşağısı bol, paçaları bilekte veya bileğe yakın bir yerde toplanan, genellikle pamuklu veya yünlü kumaşlardan yapılan rahat bir pantolon türüydü. Köylüler, çiftçiler, askerler arasında çok yaygındı. Hatta bazı yörelerde şalvarın paçasını bağlamak için farklı yöntemler kullanılırdı, bu da yöresel bir özellik katardı.
Deneyimlerime göre, bu iki giysi arasındaki farkı anlamak için kumaşın dokusuna ve kesimin bolluğuna bakmak yeterli. Bir şalvarın rahatlığı ve esnekliği, fesin daha biçimli yapısından hissedilir derecede farklıdır.
Çitme, Potur ve Diğerleri: Detaylarda Saklı Farklar
Bunların dışında daha spesifik isimler de vardı. Mesela çitme, aslında fesin farklı bir yorumuydu. Belden aşağısı bol, dizden aşağısı daralırdı. Günümüzdeki dar paça pantolonların atası gibi düşünebilirsin. Potur ise daha çok paçaları geniş, bol bir pantolon türüydü, genellikle daha salaş ve rahat kullanılırdı.
1850'lerden sonra Avrupa'dan gelen hazır giyim ve moda etkisiyle "pantolon" kelimesi de dilimize yerleşti ve bu farklı isimler zamanla yerini büyük ölçüde ona bıraktı. Ama hala eski filmlerde veya tarihi anlatılarda bu kelimelere rastlamak mümkün.
Eğer sen de eskiyi merak ediyorsan, bir antikacı dükkanında veya eski aile albümlerinde bu giysilerin örneklerini görebilirsin. Belki de dolabında duran bir dede yadigarı şalvar veya fes hala duruyordur.
Pratik Bilgi: Kumaş ve Kullanım Alanları
Genel olarak, o dönemlerde pantolon yapımında kullanılan kumaşlar günümüzdekilerden daha farklıydı. Daha çok yün, keten ve pamuk ağırlıklı kumaşlar tercih edilirdi. Bu da giysilerin hem daha dayanıklı hem de hava koşullarına daha uygun olmasını sağlardı. Örneğin, soğuk havalarda yün şalvarlar sıcak tutarken, yazın keten veya pamuk fesler daha serin olurdu.
Deneyimlerime göre, eski giysilerin dokusuna bakmak bile bize dönemin yaşam tarzı hakkında ipuçları verir. Bir çitmenin dayanıklı dikişleri, çiftçinin ne kadar zorlu koşullarda çalıştığını anlatabilir.