Kurşunlu benzin hangi araçlarda kullanılır?
Kurşunlu Benzin: Artık Nerede Karşına Çıkar?
Eskiden arabaların vazgeçilmezi olan kurşunlu benzin, günümüzde neredeyse tarih oldu diyebiliriz. Ama yine de nadiren de olsa karşına çıkabilir. Peki, bu kurşunlu benzin denilen şey tam olarak ne ve hangi araçlarda karşımıza çıkıyordu? Deneyimlerime göre bu konuya bir açıklık getirelim.
Kurşunlu Benzin Nedir ve Neden Kullanılıyordu?
Kurşunlu benzin, oktan sayısını artırmak için tetraetil kurşun (TEL) adı verilen bir katkı maddesi içeren benzindir. Peki, neden oktan sayısını artırmak istiyorduk? Motorların vuruntu yapmasını engellemek için. Yani, yakıtın silindir içinde istenmeyen bir anda ateşlenmesini önleyerek motorun daha düzgün çalışmasını sağlıyordu. Özellikle o dönemde üretilen yüksek sıkıştırma oranlı motorlar için bu oldukça önemliydi. Çünkü motorlar daha yüksek performansla çalışırken, yakıtın tam zamanında yanması gerekiyordu. Düşünsene, 1920'ler ve sonrasında otomobillerin performans devrimi yaşandığı zamanlar... İşte kurşunlu benzin bu devrimin sessiz kahramanlarından biriydi.
Günümüzde Kurşunlu Benzin: Nadir Bir Karşılaşma
Bugün artık kurşunlu benzin üretimi ve satışı pek çok ülkede yasaklanmış durumda. Bunun en büyük nedeni ise çevreye ve insan sağlığına verdiği zarar. Kurşun, zehirli bir ağır metaldir. Egzoz gazıyla atmosfere yayılan kurşun, solunum yoluyla vücuda girer ve başta sinir sistemi olmak üzere ciddi sağlık sorunlarına yol açar. Ayrıca, araçlardaki katalitik konvertörlerin de çalışmasını engelleyerek emisyonları artırır. Bu yüzden dünya genelinde kurşunsuz benzine geçiş yapıldı. Türkiye'de de son kurşunlu benzin satışı 2006 yılında durduruldu. Yani, artık sıradan bir benzin istasyonunda kurşunlu benzin bulman neredeyse imkansız.
Peki, Nerede Karşına Çıkabilir?
Kurşunlu benzine rastlayabileceğin yerler oldukça sınırlı. Birincisi, bazı klasik yarış otomobilleri. Özellikle eski dönem rallilerinde veya pist yarışlarında kullanılan, orijinaline sadık kalmak isteyen bazı araçlar hala kurşunlu benzin kullanabiliyor. Bu tür araçların motorları genellikle kurşunlu benzine göre tasarlanmış olduğu için, onlara kurşunsuz benzin vermek motorun iç aksamına zarar verebilir. İkincisi, bazı özel amaçlı hava taşıtları. Özellikle eski tip uçaklarda hala kurşunlu havacılık benzini (avgas) kullanıldığı durumlar olabiliyor. Ancak bu da oldukça niş bir kullanım alanı. Üçüncüsü ise antik araç koleksiyonerleri. Arada sırada, hobi amaçlı olarak bu tür benzinleri özel olarak temin eden kişilerle karşılaşılabilir.
Arabana Kurşunlu Benzin Koyarsan Ne Olur?
Senin aracın eğer modern bir modelse, kesinlikle kurşunlu benzin kullanmamalısın. Arabanın yakıt sistemine ve motoruna ciddi zararlar verebilirsin. Katalitik konvertörün çalışmasını engeller, egzoz emisyonlarını kirletirsin ve uzun vadede motorun performansını düşürebilirsin. Eğer klasik bir araç kullanıyorsan ve motorunun kurşunlu benzine ihtiyaç duyduğundan eminsen, bu konuda uzmanlaşmış bir tamirciden veya koleksiyonerden destek alman en doğrusu olacaktır. Yanlışlıkla veya bilmeyerek kurşunlu benzin kullanmak, arabanın sağlığı için felaket olabilir.