🗞️ Manisa Haber

SQL nedir veritabanı?

19 Haziran 2025 Manisa Haber

SQL ve Veritabanı: Ne, Neden ve Nasıl?

Merhaba sen! Veritabanı dünyasına adım atmak üzeresin ya da belki zaten içindesin ama bazı temel taşları tam oturtmak istiyorsun. SQL ve veritabanı dediğimizde aslında iki anahtar kavramdan bahsediyoruz. Birini diğeri olmadan düşünmek pek mümkün değil, tıpkı anahtar olmadan kilit gibi.

Veritabanı: Bilgiyi Düzenli Saklama Sanatı

Öncelikle veritabanı dediğimiz şey, yapılandırılmış bilgiyi depolamak, yönetmek ve almak için kullandığımız bir sistem. Bunu şöyle düşün: Eskiden raporları, listeleri, kayıtları fiziksel dosya dolaplarında saklardık, değil mi? Bir bilgiyi bulmak için bazen o dolapları karıştırır, aradığımızı bulana kadar epey zaman harcardık. İşte veritabanları, bu süreci dijital dünyaya taşıyor ve kat kat daha hızlı, daha güvenli hale getiriyor.

Peki neden böyle bir sisteme ihtiyacımız var?

  • Veri Bütünlüğü: Bir bilginin tutarlı ve doğru olmasını sağlar. Örneğin, bir müşterinin telefon numarasını güncellediğinde, bu bilginin sistemdeki tüm ilgili yerlerde aynı anda güncellenmesi gerekir. Veritabanları bunu garanti eder.
  • Veri Erişimi: İhtiyacımız olan bilgiyi saniyeler içinde bulmamızı sağlar. Eskiden bir rapor için saatler süren aramalar yaparken, şimdi basit bir sorguyla sonuca ulaşabiliriz.
  • Veri Güvenliği: Yetkisiz erişimi engellemek, verilerin kaybolmasını önlemek ve yedekleme gibi kritik işlemleri yönetmek için veritabanları olmazsa olmazdır.
  • Eş Zamanlı Erişim: Birden fazla kullanıcının aynı anda veritabanına erişip işlem yapmasına olanak tanır. Bir bankanın online sisteminde aynı anda binlerce kişinin hesap hareketlerini kontrol etmesi gibi.

Deneyimlerime göre, modern uygulamaların hemen hemen hepsi bir veritabanı kullanır. İster bir web sitesi, ister mobil uygulama, isterse karmaşık bir kurumsal yazılım olsun, arka planda mutlaka bir veri deposu vardır.

SQL: Veritabanıyla Konuşma Dili

Şimdi gelelim SQL'e. SQL (Structured Query Language - Yapılandırılmış Sorgu Dili), veritabanlarıyla etkileşim kurmak için kullanılan standart dildir. Yani, veritabanına "Bana şu müşterinin bilgilerini getir" veya "Bu yeni ürünü listeye ekle" demek istediğinde SQL kullanırsın. Bu dil, veritabanından bilgi çekmek (sorgulamak), eklemek, güncellemek ve silmek gibi temel işlemleri yapmanı sağlar.

SQL'in gücü sadeliğinde ve evrenselliğinde yatıyor. Neredeyse tüm ilişkisel veritabanı yönetim sistemleri (RDBMS) bu dili anlar. Örneğin, en popüler olanlardan bazıları şunlardır:

  • MySQL: Özellikle web uygulamalarında çok yaygın kullanılır. Performansı ve ücretsiz olmasıyla bilinir.
  • PostgreSQL: Daha gelişmiş özellikler, veri tipleri ve ölçeklenebilirlik isteyen projeler için harika bir seçenektir.
  • Microsoft SQL Server: Kurumsal ortamlarda, özellikle Windows tabanlı sistemlerde tercih edilir.
  • Oracle: Büyük ölçekli, karmaşık kurumsal uygulamalar için güçlü bir çözümdür.
  • SQLite: Daha çok mobil uygulamalar ve küçük çaplı projeler için kullanılan, sunucu gerektirmeyen bir veritabanıdır.

Her veritabanı sistemi, SQL'in temelini kullansa da kendine özgü ek fonksiyonlar veya küçük farklılıklar içerebilir. Ama temel komutlar hemen hemen aynıdır.

Temel SQL Komutları ve Pratik Kullanımı

SQL öğrenirken ilk adım atacağın yerler genellikle şu komutlar olur:

  • SELECT: Veritabanından veri almak için kullanılır. "Verileri çek" diyebiliriz.
    Örnek: SELECT ad, soyad FROM kullanicilar WHERE sehir = 'Ankara'; (Ankara'da yaşayan kullanıcıların ad ve soyadlarını getir.)
  • INSERT: Veritabanına yeni kayıt eklemek için kullanılır. "Yeni bilgi ekle" diyebiliriz.
    Örnek: INSERT INTO urunler (urun_adi, fiyat) VALUES ('Laptop', 15000); (Yeni bir laptop ürününü 15000 TL fiyatla ekle.)
  • UPDATE: Mevcut bir kaydı güncellemek için kullanılır. "Bilgiyi güncelle" diyebiliriz.
    Örnek: UPDATE kullanicilar SET email = 'yeni.email@example.com' WHERE kullanici_id = 101; (ID'si 101 olan kullanıcının email adresini güncelle.)
  • DELETE: Veritabanından kayıt silmek için kullanılır. "Kaydı sil" diyebiliriz.
    Örnek: DELETE FROM siparisler WHERE siparis_tarihi < '2023-01-01'; (1 Ocak 2023'ten önceki siparişleri sil.)
  • CREATE TABLE: Yeni bir tablo oluşturmak için kullanılır. Veritabanının temel yapı taşları tablolardır.
    Örnek: CREATE TABLE musteriler (musteri_id INT PRIMARY KEY, isim VARCHAR(50), email VARCHAR(100)); (Müşteri ID, isim ve email alanlarına sahip yeni bir 'musteriler' tablosu oluştur.)

Deneyimlerime göre, bu temel komutlara hakim olmak sana veritabanlarıyla temel düzeyde etkileşim kurma yeteneği kazandırır. Ardından daha karmaşık sorgulara (JOIN, GROUP BY, Subqueries vb.) geçebilirsin.

Pratik İpuçları ve Öneriler

Eğer yeni başlıyorsan, işini kolaylaştıracak bazı önerilerim var:

  • Küçük Başla: Hemen karmaşık sorgularla kendini bunaltma. Basit SELECT sorgularıyla başla, veritabanı yapısını anlamaya çalış.
  • Sorgu Araçları Kullan: MySQL Workbench, pgAdmin (PostgreSQL için), DBeaver gibi grafiksel araçlar sorgu yazmayı ve sonuçları görmeyi çok daha kolaylaştırır. Kod editörleri de işini görür ama bu araçlar özelleşmiştir.
  • Bol Bol Pratik Yap: Online eğitim platformlarında veya basit veritabanı örnekleriyle (örneğin, bir kütüphane veya e-ticaret veritabanı) pratik yap. Hata yapmaktan korkma, hatalar öğrenme sürecinin bir parçasıdır.
  • Veritabanı Tasarımını Anla: SQL öğrenirken aynı zamanda ilişkisel veritabanı tasarımı prensiplerini (normalizasyon, anahtarlar vb.) anlamak sana çok şey katacaktır.
  • Veri Tiplerine Dikkat Et: VARCHAR, INT, DATE, BOOLEAN gibi veri tiplerini doğru kullanmak, verimlilik ve veri bütünlüğü açısından önemlidir.

Unutma, SQL bir dildir ve her dil gibi pratikle öğrenilir. Sabırlı ol ve adım adım ilerle. Başarılar dilerim!