Kolesterol serum plazma kaç olmalı?

Kolesterol Seviyelerin Doğrusu Ne Olmalı?

Kolesterol konusu hepimizin aklında soru işaretleri yaratıyor. Peki, bu "kötü" ve "iyi" diye ayrılan yağ benzeri madde bizim için ne ifade etmeli, kanımızda tam olarak kaç olmalı? Gelin, bu işin aslını astarını, deneyimlerime göre biraz irdeleyelim.

Total Kolesterol: Sadece Bir Rakam mı?

Genellikle ilk baktığımız değer Total Kolesterol. Ama bu tek başına yeterli değil. Eskiden daha çok önemsenirdi ama artık daha çok detaylara iniyoruz. Yine de genel bir fikir vermesi açısından önemli. Genel kabul gören rehberlere göre, 200 mg/dL’nin altında olması istenir. 200-239 mg/dL aralığı sınırda yüksek kabul edilirken, 240 mg/dL ve üstü ise yüksek olarak değerlendirilir. Ancak bu rakamlar, yaşınıza, cinsiyetinize, aile öykünüze ve başka risk faktörlerinize göre değişebilir. Diyelim ki sizin total kolesterolünüz 220 çıktı. Hemen panik yapmaya gerek yok. Asıl önemli olan hangi bileşenlerin bu yükselişe neden olduğu.

LDL Kolesterol: "Kötü" Ama Neden?

İşte asıl kahramanımız veya daha doğrusu baş şüphelilerimizden biri: LDL (Düşük Yoğunluklu Lipoprotein) Kolesterol. Halk arasında "kötü kolesterol" olarak bilinir ve haklı bir sebebi var. Kanda dolaşırken damar duvarlarına yerleşme, birikerek plaklar oluşturma eğilimindedir. Bu plaklar zamanla damarları daraltır, sertleştirir ve kan akışını zorlaştırır. Kalp krizi ve inme gibi ciddi sorunların temel nedenlerinden biri budur. İdeal olarak 100 mg/dL’nin altında olması hedeflenir. Eğer kalp hastalığı riskiniz yüksekse veya daha önce kalp rahatsızlığı geçirdiyseniz, bu değerin 70 mg/dL’nin altında olması bile istenebilir. Diyelim ki sizin LDL kolesterolünüz 130 çıktı. Bu durum, yaşam tarzı değişiklikleri için bir işaret olabilir.

HDL Kolesterol: "İyi" ve Neden?

Şimdi de iyi huylu dediğimiz HDL (Yüksek Yoğunluklu Lipoprotein) Kolesterol’e gelelim. HDL, kan dolaşımındaki fazla kolesterolü toplar ve karaciğere geri taşır. Yani adeta bir temizlikçi gibidir. Damar duvarlarındaki plakların oluşumunu engelleyerek veya temizleyerek damar sağlığını korumaya yardımcı olur. Bu yüzden ne kadar yüksek olursa o kadar iyidir. Kadınlar için 50 mg/dL’nin, erkekler için ise 40 mg/dL’nin üzerinde olması istenir. 60 mg/dL’nin üzerindeki değerler ise kalp hastalığı riskini azalttığı düşünülen koruyucu değerlerdir. Eğer HDL kolesterolünüz düşükse, bu da üzerinde durulması gereken bir konu demektir.

Trigliseritler: Bir Diğer Önemli Oyuncu

Kolesterol ile birlikte sıkça bakılan bir diğer değer de Trigliseritler. Bunlar vücudumuzda depolanan yağlardır. Aşırı karbonhidrat ve alkol tüketimi, hareketsizlik, obezite gibi faktörler trigliseritleri yükseltebilir. Yüksek trigliseritler, kalp hastalığı riskini artırmanın yanı sıra pankreatit gibi başka sorunlara da yol açabilir. İdeal olarak 150 mg/dL’nin altında olması istenir. 150-199 mg/dL arası sınırda yüksek, 200-499 mg/dL arası yüksek, 500 mg/dL ve üzeri ise çok yüksek kabul edilir. Sizin trigliserit değeriniz 250 ise, beslenmenize ve yaşam tarzınıza daha dikkat etmeniz gerektiğini gösterir.

Peki Ne Yapmalı? Pratik Öneriler

Bu değerlere baktıktan sonra hayatınıza nasıl yön vereceksiniz? İşte deneyimlerime göre işe yarayan bazı şeyler:

• Beslenme: Kırmızı et, işlenmiş et ürünleri, tam yağlı süt ürünleri, tereyağı, kızartmalar gibi doymuş ve trans yağlardan uzak durun. Zeytinyağı, avokado, kuruyemişler (ölçülü miktarda), somon, uskumru gibi sağlıklı yağları tercih edin. Lifli gıdalar, sebze ve meyveler sofranızdan eksik olmasın.
• Egzersiz: Düzenli fiziksel aktivite hem HDL'yi yükseltir hem de LDL ve trigliseritleri düşürmeye yardımcı olur. Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta aerobik egzersiz (tempolu yürüyüş, yüzme, bisiklete binme) hedefleyin.
• Kilo Kontrolü: Fazla kilolar, özellikle karın bölgesindeki yağlanma, kolesterol değerlerini olumsuz etkiler. Sağlıklı bir kiloya ulaşmak ve bunu korumak çok önemlidir.
• Sigarayı Bırakın: Sigara, HDL kolesterolünü düşüren ve damar sağlığını bozan en önemli faktörlerden biridir.
• Alkol Tüketimi: Alkol, özellikle yüksek miktarda tüketildiğinde trigliseritleri yükseltebilir. Mümkünse sınırlı tüketin.

Unutmayın, bu sadece genel bilgiler. Kolesterol seviyeleriniz ve sizin için en doğru hedefler doktorunuz tarafından belirlenmelidir. Kan tahlili sonuçlarınızı doktorunuzla konuşmak, size özel bir yol haritası çizmek için en doğru adımdır.