İş kanununa göre denkleştirme nedir?

Çalışma hayatında, işçi ve işveren arasındaki ilişkilerde sıklıkla karşılaşılan kavramlardan biri de denkleştirme uygulamasıdır. Peki, iş kanununa göre denkleştirme nedir ve bu uygulama hangi şartlarda geçerlidir? Bu yazımızda, denkleştirme kavramını tüm detaylarıyla ele alacağız ve merak edilen sorulara cevap vereceğiz.

Denkleştirme Nedir?

Denkleştirme, işçinin normal haftalık çalışma süresinin, bazı haftalarda aşılmasına rağmen, belirli bir dönem içinde bu fazla çalışmaların telafi edilmesiyle, ortalama haftalık çalışma süresinin yasal sınır olan 45 saati aşmamasını sağlayan bir uygulamadır. Bu uygulama sayesinde, işveren yoğun dönemlerdeki iş gücü ihtiyacını karşılarken, işçi de fazla mesai ücreti almadan daha esnek bir çalışma düzenine sahip olabilir.

Denkleştirme esasında amaç, belirli bir zaman dilimi içerisinde toplam çalışma saatinin, normal haftalık çalışma süresi olan 45 saat üzerinden hesaplanacak toplam süreye eşitlenmesidir. Örneğin, bir işçi bir hafta 55 saat çalışırsa, sonraki hafta 35 saat çalışarak haftalık ortalama çalışma süresini 45 saate indirebilir.

Denkleştirmenin İş Kanunundaki Yeri

İş Kanunu'nda denkleştirme uygulaması açıkça düzenlenmiştir. 41. maddede belirtildiği üzere, tarafların yazılı olarak anlaşması şartıyla, haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine farklı şekilde dağıtılabilir. Bu durumda, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Ancak, toplu iş sözleşmeleri ile bu süre dört aya kadar uzatılabilir.

Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, denkleştirme uygulamasının yazılı bir anlaşmaya dayanmasıdır. İşveren, işçinin onayı olmadan tek taraflı olarak denkleştirme uygulamasını hayata geçiremez. Ayrıca, denkleştirme süresi içinde işçinin ortalama haftalık çalışma süresi yasal sınırı aşmamalıdır.

Denkleştirme Uygulamasının Şartları Nelerdir?

Denkleştirme uygulamasının geçerli olabilmesi için aşağıdaki şartların sağlanması gerekmektedir:

• Yazılı Anlaşma: İşçi ve işveren arasında denkleştirme uygulamasına dair yazılı bir anlaşma bulunmalıdır.
• Denkleştirme Süresi: Denkleştirme süresi İş Kanunu'na göre iki ayı aşamaz. Toplu iş sözleşmesi ile bu süre dört aya kadar uzatılabilir.
• Ortalama Çalışma Süresi: Denkleştirme süresi boyunca işçinin haftalık ortalama çalışma süresi 45 saati aşmamalıdır.

Bu şartların sağlanmaması durumunda, yapılan fazla çalışmalar normal fazla mesai olarak kabul edilir ve işçiye buna göre ödeme yapılması gerekir.

Denkleştirme Uygulamasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Denkleştirme uygulamasının hem işçi hem de işveren açısından sorunsuz bir şekilde yürütülebilmesi için bazı hususlara dikkat etmek önemlidir:

• Açık ve Anlaşılır Anlaşma: Yazılı anlaşmada, denkleştirme süresi, uygulanacak günler ve saatler açıkça belirtilmelidir.
• Takip ve Kayıt: İşveren, işçinin çalışma saatlerini düzenli olarak takip etmeli ve kayıt altında tutmalıdır.
• Bilgilendirme: İşçi, denkleştirme uygulaması hakkında düzenli olarak bilgilendirilmelidir.

Denkleştirme uygulaması, doğru uygulandığında hem işveren hem de işçi için faydalı olabilir. Ancak, yukarıda belirtilen şartlara uyulmaması durumunda, yasal sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, bu konuda dikkatli olmak ve gerekli önlemleri almak önemlidir.