Kalp krizinden ölen kişi neden morarır?
Kalp Krizinde Vücudun Morarması: Nedenleri ve Bilinmesi Gerekenler
Kalp krizi geçiren birinin neden morardığını hiç merak ettin mi? Deneyimlerime göre, bu durumun altında yatan birkaç temel fizyolojik sebep var.
- Oksijen Eksikliği ve Doku Morarması (Siyanoz)
Kalp krizi, kalbin yeterli kanı vücuda pompalayamaması anlamına gelir. Bu durumun en temel sonucu, dokuların yeterli oksijeni alamamasıdır.
* Oksijenin Rolü: Vücudumuzdaki her hücre, enerji üretmek için oksijene ihtiyaç duyar. Oksijen, kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobine bağlanarak vücutta taşınır. Kan dolaşımı kesintiye uğradığında veya kalp yeterince güçlü pompalayamadığında, bu oksijen taşıma süreci aksar.
* Morarmaya Yol Açan Mekanizma: Oksijenin azaldığı dokularda, hemoglobinin yapısı değişir. Oksijensiz hemoglobin, oksijenli hemoglobine göre daha koyu renktedir ve bu da cildin mor veya mavimsi bir renk almasına neden olur. Bu duruma tıpta siyanoz denir. Özellikle dudaklar, tırnak yatakları ve parmak uçları gibi ince derili bölgelerde daha belirgin olarak görülür.
* Örnek: Tıpkı bir dağ tırmanışında yüksek rakımda oksijen azaldığında dudakların morarması gibi, kalp krizinde de vücudun oksijenlenme düzeyi dramatik şekilde düşer. Bir kalp krizi anında, kalbin dakikada pompaladığı kan miktarı (kardiyak output) normalin çok altına inebilir. Normal bir yetişkinde bu değer dinlenme halindeyken yaklaşık 5 litre iken, ciddi bir kalp krizi durumunda bu değer 1-2 litreye kadar düşebilir.
- Dolaşım Yetersizliği ve Kan Birikimi
Kalp krizi, kanın vücutta etkili bir şekilde dolaşmasını engeller. Bu da belirli bölgelerde kanın birikmesine ve oksijensiz kalmasına yol açabilir.
* Venöz Dolaşım: Vücuttan dönen kan (oksijeni azalmış kan), toplardamarlar (venler) aracılığıyla kalbe geri taşınır. Kalp zayıfladığında, bu kanın yeterli hızla geri alınamaması söz konusu olur. Sonuç olarak, damarlarda oksijensiz kanın birikmesi daha belirgin hale gelir.
* Örnek: Bir musluğun vanasını kısmak gibi düşünebilirsin. Kanın akışı yavaşlar ve bir noktada tıkanıklık olur. Kalp krizi durumunda, kalp bir pompa görevi görmekte zorlandığı için kan, damarlarda daha uzun süre kalır ve oksijensizleşir. Bu durum, özellikle vücudun kalp seviyesinden aşağıda kalan kısımlarında daha belirgin olabilir.
- Şok Durumu ve Kapiller Doldurulma Süresi
Kalp krizi, vücudun genel bir şok durumuna girmesine neden olabilir. Bu şok hali de morarmayı tetikleyebilir.
* Kapillerler: Kanın dokulara oksijen ve besin maddesi taşıdığı en ince damarlar kapillerlerdir. Vücut şoka girdiğinde, hayati organlara kan akışını sağlamak için diğer bölgelere giden kan miktarı azaltılır. Bu da kapillerlerin daha az dolmasına ve dolayısıyla dokuların yeterince oksijen alamamasına yol açar.
* Tırnak Yatağı Testi: Bunu anlamak için pratik bir yöntem şudur: Birinin tırnağına hafifçe bastırıp çektiğinde, tırnak yatağı beyazlar ve sonra hemen pembeleşir. Bu, sağlıklı bir kapiller doluş süresini gösterir. Kalp krizi geçiren veya şokta olan bir kişide bu pembeleşme çok daha yavaş gerçekleşir veya hiç gerçekleşmez, bu da oksijen yetersizliğinin bir işaretidir. Deneyimlerime göre, bu basit test bile durumun ciddiyetini anlamak için önemli bir gösterge olabilir.
Ne Yapmalı?
Eğer etrafındaki birinin kalp krizi geçirdiğinden şüpheleniyorsan, asla zaman kaybetme.
* Hemen 112'yi Ara: Tereddüt etmeden acil yardım hattını ara.
* Kişiyi Rahat Bırak: Kişiyi hareket ettirme, sakinleştirmeye çalış ve sırt üstü yatırarak bacaklarını hafifçe yükselt. Eğer bilinci yerindeyse ve nefes alıyorsa, rahat edebileceği bir pozisyonda tut.
* CPR Bilgisi: Eğer CPR (Temel Yaşam Desteği) konusunda eğitimliysen ve kişinin nefes almadığını veya nabzının olmadığını görüyorsan, hayat kurtarıcı olabilir. Ancak bu konuda eğitimli değilsen, sadece acil servisin talimatlarını bekle.
Unutma, kalp krizi acil tıbbi müdahale gerektiren bir durumdur ve hızlı hareket etmek hayat kurtarır.