Demir eksikligi icin hangi degere bakilir?

Demir Eksikliğini Anlamak: Hangi Değere Bakılır?

Demir eksikliği ülkemizde ve dünyada oldukça yaygın bir sorun. Peki, bu eksikliği anlamak için laboratuvarda hangi değerlere bakmamız gerekiyor? Gelin, doğrudan konuya girelim.

Ferritin: Demir Deponuzun Göstergesi

Demir eksikliğini değerlendirirken baktığımız ilk ve en önemli değerlerden biri ferritin. Ferritin, vücudumuzdaki demirin depolanmış halidir. Yani, bir nevi demir depolama tankınız gibi düşünebilirsin. Ferritin seviyesi düştüğünde, bu vücudunun depolarının boşalmaya başladığının bir işaretidir. Genel olarak kadınlarda 15 µg/L'nin altındaki ferritini düşüklük olarak kabul ederiz. Ancak bu değer laboratuvarlara göre küçük farklılıklar gösterebilir, bu yüzden kendi laboratuvar sonuçlarını doktorunla karşılaştırman en doğrusudur. Erkeklerde ise bu eşik genellikle biraz daha yüksektir, yaklaşık 30 µg/L civarıdır.

Deneyimlerime göre, birçok insan ferritini düşük olsa bile hemoglobin (yani kansızlık değeri) normal görünebilir. Bu durum, vücudun depolarını boşaltmasına rağmen henüz kan hücrelerini yeterince üretemediği anlamına gelir. Bu aşamada belirtiler daha hafif olabilir ama eksiklik aslında başlamıştır.

Hemoglobin ve Hematokrit: Anlık Durumunuz

Demir eksikliği dendiğinde akla ilk gelen değerler hemoglobin (Hb) ve hematokrit (Hct) olur. Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinin içinde oksijen taşıyan proteinidir. Hematokrit ise kanınızın ne kadarının kırmızı kan hücrelerinden oluştuğunu gösterir. Bu değerler, vücudunuzun mevcut oksijen taşıma kapasitesi hakkında bilgi verir.

Hemoglobin normalde kadınlarda 12 g/dL'nin, erkeklerde ise 13.5 g/dL'nin altı kansızlık (anemi) olarak adlandırılır. Ancak, bu değerlerin düşmesi, genellikle demir eksikliğinin daha ileri bir aşamasında görülür. Yani, ferritinin düşmeye başlamasından sonra hemoglobin de düşmeye başlar. Bu değerlere bakmak önemlidir çünkü ciddi eksikliklerde vücudun genel fonksiyonlarını etkiler.

Transferrin Saturasyonu (TSAT): Demir Taşıma Kapasitesi

Bir diğer önemli değer ise transferrin saturasyonu (TSAT). Transferrin, kanda demiri taşıyan proteinin adıdır. TSAT ise bu transferrinin ne kadarının demirle dolu olduğunu gösterir. Bu değer, vücudun demiri ne kadar etkili taşıyabildiğini gösterir.

Genel olarak %20'nin altındaki transferrin saturasyonu demir eksikliği lehine yorumlanır. Düşük TSAT, vücudun demir ihtiyacını karşılamakta zorlandığının veya demirin yeterince emilemediğinin bir göstergesi olabilir. Ferritinin düşük olduğu durumlarda TSAT da genellikle düşüktür.

Pratik İpuçları ve Öneriler

• Doktorunla İletişim Kur: Eğer demir eksikliği belirtileri yaşıyorsan (yorgunluk, saç dökülmesi, tırnak kırılması, nefes darlığı gibi), mutlaka doktoruna başvur. Sadece tek bir değere bakarak teşhis koymak yerine, genel bir değerlendirme önemlidir.
• Gerekirse Tekrar Test İste: Eğer test sonuçların sınırda ise veya doktorun gerekli görürse, birkaç ay sonra testlerini tekrarlayabilirsin. Özellikle tedaviye başladıysan, düzenli takip önemlidir.
• Beslenmene Dikkat Et: Demir açısından zengin besinleri (kırmızı et, ıspanak, mercimek, kuru meyveler gibi) beslenmene dahil et. C vitamini, demirin emilimini artırır, bu yüzden demir içeren gıdaları C vitamini içeren besinlerle (portakal, biber gibi) birlikte tüketmeye özen göster.
• Kan Kaybı Nedenlerini Araştır: Eğer demir eksikliği tespit edilirse, altta yatan nedenleri de doktorunla birlikte araştırmalısın. Aşırı adet kanaması, sindirim sistemi kanamaları gibi durumlar demir eksikliğine yol açabilir.

Unutma, bu bilgiler genel bilgilendirme amaçlıdır. Kendi sağlık durumunla ilgili kesin teşhis ve tedavi için mutlaka bir sağlık profesyoneline danışmalısın.