Guatr nedir zararları nelerdir?

Guatr Nedir ve Zararları Nelerdir?

Guatr dediğimiz şey, basitçe tiroid bezinin büyümesi. Tiroid bezi, boynumuzun ön kısmında, Adem elmasının hemen altında bulunan minik ama çok önemli bir organ. Vücudumuzun adeta anahtarlarından biri olan hormonları salgılar. Bu hormonlar, vücudun enerji üretimi, büyüme, gelişme ve metabolizma gibi hayati fonksiyonlarını düzenler.

Tiroid bezi büyüdüğünde işte biz buna guatr diyoruz. Bu büyüme tek bir yumru şeklinde olabileceği gibi, bezin tamamının genel bir büyümesi şeklinde de karşımıza çıkabilir. Bazen bu büyüme fark edilmez bile, bazen de belirgin bir şişlik olarak boyunda kendini gösterir.

Guatrın Sebepleri Nelerdir?

Guatrın en bilinen sebebi iyot eksikliği. Vücudumuz tiroid hormonlarını üretebilmek için iyota ihtiyaç duyar. Eğer yeterli iyot alamazsak, tiroid bezi daha çok çalışarak bu eksikliği kapatmaya çalışır ve zamanla büyüyebilir. Eskiden iyot eksikliği daha yaygındı, ama artık çoğu ülkenin tuzuna iyot katmasıyla bu oranlar azaldı. Yine de, özellikle beslenmesine dikkat etmeyenlerde veya bazı özel durumlarda iyot eksikliği görülebilir.

Ama guatr sadece iyot eksikliğinden kaynaklanmaz. Başka sebepleri de var:

• Hashimoto Tiroiditi: Bu, otoimmün bir hastalık. Yani bağışıklık sistemimiz yanlışlıkla kendi tiroid hücrelerimize saldırıyor. Bu saldırı tiroid bezinin iltihaplanmasına ve büyümesine yol açabilir. Genellikle tiroid hormonlarının az çalışmasına (hipotiroidi) neden olur.
• Graves Hastalığı: Bu da bir otoimmün hastalık ama Hashimoto'nun tam tersi. Bağışıklık sistemimiz tiroid bezini fazla uyaran antikorlar üretiyor. Bu da tiroid bezinin aşırı çalışmasına ve büyümesine neden oluyor.
• Tiroid Nodülleri: Tiroid bezinde oluşan iyi huylu veya nadiren kötü huylu urlardır. Bu nodüller tek başına büyüyerek guatra sebep olabilirler. Bazen bu nodüller kendi başlarına hormon üretebilir ve tiroidin aşırı çalışmasına yol açar.
• Bazı İlaçlar: Lityum gibi bazı ilaçlar tiroid bezinin büyümesine neden olabilir.
• Genetik Yatkınlık: Ailede guatr öyküsü olan kişilerde görülme olasılığı daha yüksektir.

Guatrın Zararları ve Belirtileri

Guatrın kendisi bazen sessiz kalabilir, ancak bazen de ciddi belirtiler verebilir. En sık karşılaştığımız zararlar şunlardır:

1. Bası Semptomları

Tiroid bezi büyüdüğünde, boyundaki diğer yapılara baskı yapabilir. Bu da şu belirtilere yol açar:

• Yutma Güçlüğü: Yemek borusuna baskı yaptığında yutkunmak zorlaşır. Özellikle katı gıdaları yutarken hissedilir.
• Nefes Darlığı: Soluk borusuna baskı yaptığında nefes almakta zorlanabilirsiniz. Özellikle uzanırken veya egzersiz yaparken bu durum artabilir. Hatta öksürük krizleri de tetiklenebilir.
• Ses Kısıklığı: Vücudumuzdaki ses tellerini kontrol eden sinirlere baskı yaparsa sesiniz kısılabilir. Bu, benim deneyimlerime göre en rahatsız edici belirtilerden biri çünkü iletişimimizi doğrudan etkiliyor.
• Boğazda Sürekli Bir Takılma Hissi: Sanki orada bir şeyler var ama yutulamıyor gibi sürekli bir rahatsızlık hissi verir.

1. Hormonal Dengesizliklerin Yarattığı Sorunlar

Guatr sadece büyüme demek değil, aynı zamanda tiroid hormonlarının dengesinin bozulması anlamına da gelebilir. Bu da iki farklı şekilde karşımıza çıkar:

• Hipotiroidi (Tiroid Bezinin Az Çalışması): Eğer guatr otoimmün bir nedene bağlıysa veya bezin fonksiyonunu bozuyorsa hormon üretimi düşer. Bu durumda metabolizma yavaşlar ve şu belirtiler görülür:
• Halsizlik ve yorgunluk
• Kilo alma eğilimi
• Üşüme hissi
• Ciltte kuruluk ve dökülme
• Saç dökülmesi
• Konsantrasyon güçlüğü ve unutkanlık
• Kabızlık
• Depresif ruh hali

Örneğin, bir tanıdığım bu belirtilerle doktora gittiğinde basit bir tiroid yetmezliği teşhisi konuldu. Hormon takviyesiyle hayat kalitesi inanılmaz arttı.

• Hipertiroidi (Tiroid Bezinin Fazla Çalışması): Özellikle Graves hastalığı gibi durumlarda tiroid bezinin aşırı çalışması söz konusu olur. Bu durumda metabolizma hızlanır ve şu belirtiler ortaya çıkar:
• İştah artmasına rağmen kilo verme
• Sinirlilik ve çarpıntı
• Ellerde titreme
• Terleme ve sıcağa tahammülsüzlük
• Uykusuzluk
• Gözlerde belirginleşme veya dışa doğru çıkma (Graves'te sık görülür)
• Sık dışkılama

Bir başka tanıdığımın hipertiroidi vardı. Sürekli çarpıntısı, ellerindeki titreme ve sinirliliği hayatını çekilmez hale getirmişti. Tedaviyle bu sorunların hepsi düzeldi.

1. Kanser Riski

Her guatr vakası kanser anlamına gelmez. Ama özellikle tiroid nodüllerinin olduğu durumlarda, bu nodüllerin bir kısmının iyi huylu olmayan, yani kanserli olma ihtimali vardır. Doktorlar genellikle nodülün büyüklüğüne, şekline ve ultrason görüntüsüne bakarak bu riski değerlendirir. Eğer şüpheli bir durum varsa, nodülden iğne biyopsisi alınır ve kanser olup olmadığı kesin olarak belirlenir. %5-15 civarında tiroid nodülünün kanser olduğu bilinmektedir. Bu oran korkutucu gelebilir ama erken teşhisle çok başarılı tedaviler mümkün.

Ne Yapmalısınız?

Eğer boynunuzda bir şişlik fark ederseniz, yutkunurken veya nefes alırken zorlanıyorsanız, ya da yukarıda saydığım hormon dengesizliklerine ait belirtiler yaşıyorsanız, mutlaka bir doktora başvurmalısınız. Endişelenmek yerine, doğru teşhis ve tedaviyle bu durumların büyük ölçüde üstesinden gelinebilir.

Yapılacak ilk şeylerden biri kan testleriyle tiroid hormon seviyelerinizi (TSH, T3, T4) kontrol ettirmektir. Gerekirse ultrason ve sintigrafi gibi görüntüleme yöntemleri de kullanılır. Doktorunuzun önerdiği tedaviyi (ilaç tedavisi, radyoaktif iyot tedavisi veya nadiren cerrahi) düzenli olarak uygulamanız önemlidir.

Kendi kendinize çözümler üretmeye çalışmak yerine, uzman görüşü almak en sağlıklısıdır. Beslenmenize dikkat etmek, yeterli iyot almak (sofra tuzunuz iyotlu mu kontrol edin, ama aşırıya kaçmamak gerek), stresten uzak durmak genel sağlığınız için her zaman iyidir ve tiroid sağlığınızı da destekler.