Otistik ne demek?

Otizm Spektrum Bozukluğu Nedir?

Otistik ne demek sorusuyla aslında bir spektrumdan, yani geniş bir yelpazeden bahsediyoruz. Otizm, tek bir kalıba uyan bir durum değil. Her otizmli bireyin kendine özgü güçlü yönleri, ilgi alanları ve zorlukları var. Bir kişiyi otizmli yapan şey, genellikle sosyal etkileşimde farklılıklar, tekrarlayan davranışlar ve duyusal hassasiyetler gibi özelliklerin birleşimidir. Bu, beynin bilgiyi işleme ve çevreyle etkileşim kurma biçimindeki bir farklılık. Unutma, bu bir hastalık değil, beynin çalışma biçimindeki bir farklılık.

Sosyal Etkileşim ve İletişimdeki Farklılıklar

Otizmli bireylerde sosyal etkileşim ve iletişimde belirgin farklılıklar görülebilir. Bu, mutlaka iletişim kuramamak anlamına gelmez. Örneğin, bir otizmli birey göz teması kurmakta zorlanabilir veya sohbet başlatmakta, sürdürmekte güçlük çekebilir. Karşılıklı sohbet yerine, kendi ilgi alanları hakkında uzun uzun konuşmayı tercih edebilirler. İnce espri, kinaye veya mecaz gibi dilin inceliklerini anlamakta zorlanabilirler; bu durumda açık ve net iletişim çok önemlidir. Bazı otizmli bireyler sözel iletişimi hiç kullanamazken, bazıları akıcı bir şekilde konuşabilir. Amaç, onların iletişim kurma biçimini anlamak ve desteklemektir.

Deneyimlerime göre, bir otizmli çocuğun arkadaş edinme şekli de farklı olabilir. Kalabalık oyunlar yerine, birebir etkileşimleri veya ortak ilgi alanları üzerinden kurulan bağları daha değerli bulabilirler. Bir otizmli genç, en sevdiği tren modelleri hakkında saatlerce konuşabilir ve bu, onun için bir iletişim biçimidir. Bir yetişkin ise, sosyal ortamlarda belirli bir rol üstlenerek veya gündem belirleyerek daha rahat edebilir.

Tekrarlayan Davranışlar ve İlgi Alanları

Otizmin önemli özelliklerinden biri de tekrarlayan davranışlar ve yoğun ilgi alanlarıdır. Bu, bir takıntı gibi görünse de, aslında bireye güven ve düzen sağlar. Örneğin, bir otizmli çocuk sürekli aynı oyuncağı döndürebilir, belirli bir rutini takip etmekten hoşlanabilir veya duvar kağıdı desenleri gibi detaylara odaklanabilir. Bu davranışlar, kaygılarını yönetmelerine ve dünyayı daha anlaşılır kılmalarına yardımcı olabilir.

Yoğun ilgi alanları ise otizmli bireylerin hayatına renk katar. Bu ilgi alanları son derece spesifik olabilir. Bir kişi, belirli bir dinozor türü hakkında uzmanlaşabilirken, bir diğeri haritalara veya tren saatlerine takıntılı olabilir. Bu alanlarda inanılmaz derecede bilgi birikimi edinebilirler ve bu, onların güçlü yönlerini oluşturur. Bu ilgi alanlarını desteklemek, öğrenmelerini ve kendilerini ifade etmelerini teşvik eder. Örneğin, bir otizmli bireyin dinozorlara olan ilgisi, dinozorlarla ilgili belgeseller izlemesi, kitaplar okuması ve bu konuda sunumlar yapmasıyla birleşerek harika bir öğrenme yolculuğuna dönüşebilir.

Duyusal Hassasiyetler ve Bunlarla Başa Çıkma

Otizmli bireylerin dünyası, bizimkinden farklı duyusal girdilerle doludur. Duyusal hassasiyetler, basit bir sesi bile rahatsız edici hale getirebilir veya belirli dokuları dayanılmaz kılabilir. Örneğin, bir otizmli çocuk, ani bir ses, parlak ışıklar veya belirli kumaşların dokusu karşısında aşırı tepki verebilir. Bu, bir "huysuzluk" olarak algılanmamalıdır; bu, onların duyusal sistemlerinin dış uyaranlara verdiği bir tepkidir.

Bununla başa çıkmak için bazı pratik öneriler şunlar olabilir:

• Sakinleştirici Nesneler: Stres topu, duyusal oyuncaklar (örneğin, simli jeller, stres küpleri) bulundurun.
• Gürültü Engelleyici Kulaklıklar: Kalabalık veya gürültülü ortamlarda rahatsızlığı azaltır.
• Doğrudan ve Açık İletişim: Duyusal hassasiyetleri hakkında konuşmak için güvenli bir ortam yaratın.
• Öngörülebilirlik: Günlük rutinleri ve planları önceden bildirmek, kaygıyı azaltır.
• Sakin Alanlar Yaratın: Evde veya dışarıda, duyusal uyaranların az olduğu bir köşe oluşturmak faydalı olabilir.

Deneyimlerime göre, bir süpermarketteki floresan ışıkları ve kalabalık, bir otizmli birey için dayanılmaz bir duyusal bombardıman olabilir. Bu durumda, alışveriş saatlerini daha sakin zamanlara kaydırmak veya büyük alışveriş merkezleri yerine daha küçük, sakin dükkanları tercih etmek, zorlukları azaltabilir.