Bebeklerde hipotiroidi nedir?

Bebeklerde Hipotiroidi: Bilinmesi Gerekenler

Bebeklerde hipotiroidi, tiroid bezinin yeterli tiroid hormonu üretememesi durumudur. Bu durum, bebeklerin genel gelişimi ve sağlığı için oldukça önemlidir çünkü tiroid hormonları, özellikle beyin gelişimi başta olmak üzere birçok bedensel fonksiyonun düzenlenmesinde kilit rol oynar. Deneyimlerime göre, bu durumun erken teşhis ve tedavisi, bebeğin gelecekteki yaşam kalitesini doğrudan etkiler.

Hipotiroidinin Nedenleri ve Tanısı

Bebeklerde hipotiroidinin birkaç farklı nedeni olabilir. En sık karşılaşılan nedenler şunlardır:

• Tiroid Bezinin Gelişim Anomalileri: Tiroid bezi anne karnında hiç oluşmamış, yanlış bir yere yerleşmiş veya tam gelişememiş olabilir. Bu durum, genel olarak vakaların yaklaşık %85'ini oluşturur.
• Enzim Eksiklikleri: Tiroid hormonunun üretimi için gerekli olan enzimlerde doğuştan gelen eksiklikler olabilir. Bu durum, hormon üretimini engeller.
• Anne Kaynaklı Sorunlar: Annenin gebelik sırasında tiroid hormon ilaçlarını yetersiz veya aşırı alması, bebeği de etkileyebilir. Bazı durumlarda annenin otoimmün tiroid hastalığı (Hashimoto gibi) da bebeğe antikor geçişine neden olabilir.
• Yetersiz İyot Alımı: Nadir görülse de, annenin gebelik ve emzirme döneminde yeterli iyot alamaması bebekte hipotiroidiye yol açabilir.

Tanı koymada en önemli adım, ülkemizde de uygulanan Neonatal Tarama Programıdır. Doğumdan sonraki

1. veya
2. gün topuktan alınan birkaç damla kan ile bu tarama yapılır. Bu test, henüz belirtiler ortaya çıkmadan hipotiroidi olup olmadığını belirlemek için çok etkilidir. Kan örneğindeki TSH (Tiroid Stimülan Hormon) ve T4 (Serbest Tiroksin) değerlerine bakılır. Yüksek TSH ve düşük serbest T4 değerleri, hipotiroidi şüphesini güçlendirir. Şüpheli durumlarda, kordon kanı veya venöz kandan tekrar testler istenir ve tanı kesinleştirilir.

Hipotiroidinin Belirtileri ve Etkileri

Doğuştan gelen hipotiroidi, ilk haftalarda veya aylarda belirti vermeyebilir çünkü bebekler bir miktar tiroid hormonunu anneden alırlar. Ancak hastalık ilerledikçe ve anne kaynaklı hormonlar azaldıkça belirtiler ortaya çıkmaya başlar. Deneyimlerime göre, belirtiler genellikle bebeğin ilk 2-3 ayında daha belirgin hale gelir:

• Beslenme Sorunları: Bebeklerde emme gücünde azalma, beslenmeyi reddetme veya yeterince kilo alamama görülebilir.
• Halsizlik ve Uyuşukluk: Bebek normalden daha sakin, uykucu ve tepkisiz olabilir.
• Kabızlık: İnatçı ve kronik kabızlık, hipotiroidinin önemli belirtilerindendir.
• Sarılık: Yenidoğan sarılığının uzaması veya tedaviden sonra tekrar ortaya çıkması bir işaret olabilir.
• Cilt Değişiklikleri: Ciltte kuruluk, solukluk ve soğukluk görülebilir.
• Dil Büyüklüğü: Dil normalden daha büyük görünebilir ve ağızdan dışarı sarkabilir.
• Fıtıklar: Göbek fıtığı veya kasık fıtığı gibi fıtıkların daha sık görülmesi mümkündür.
• Gelişimsel Gecikmeler: Eğer tedavi edilmezse, motor gelişim (oturma, yürüme gibi), zeka gelişimi ve genel büyüme gerilikleri kaçınılmazdır. Özellikle ilk yıllardaki beyin gelişimi için tiroid hormonları kritik öneme sahiptir.

Özellikle 3000-4000 yenidoğan bebekten yaklaşık 1'inde doğuştan hipotiroidi görülme sıklığı vardır. Bu rakamlar göz ardı edilmemelidir.

Tedavi ve İzlem Süreci

Bebeklerde hipotiroidi tedavisi, kaybedilen tiroid hormonunun sentetik olarak yerine konulmasıdır. Bu ilaç levotiroksindir ve hap formunda bulunur. Bebekler için bu haplar genellikle su içinde ezilerek veya bir miktar anne sütü/mama ile karıştırılarak verilir. İlacın doğru dozda verilmesi çok önemlidir ve bu doz, bebeğin kilosuna göre ayarlanır.

• Doz Ayarı: Başlangıç dozu genellikle bebeğin kilosunun kilogramı başına 10-15 mikrogramdır. Ancak bu doz, ilk aylarda bebeğin büyümesiyle birlikte sık sık yeniden ayarlanmalıdır.
• İlaç Saati: İlacın her gün aynı saatte, tercihen sabah aç karnına verilmesi önerilir. Bazı durumlarda, emilimini etkileyebilecek besinlerle (özellikle soya bazlı mamalar, demir ve kalsiyum takviyeleri) birlikte verilmemesine dikkat edilir.
• Düzenli Kontroller: Tedavinin başarısı, düzenli doktor kontrolleri ve kan tahlilleri ile yakından izlenir. TSH ve serbest T4 seviyeleri düzenli olarak takip edilir. İlk aylarda bu kontroller daha sık, örneğin ilk 6 ayda ayda bir, sonraki aylarda 2-3 ayda bir yapılır.
• Uzun Süreli Tedavi: Doğuştan hipotiroidi genellikle yaşam boyu süren bir durumdur ve ilaç tedavisinin ömür boyu devam etmesi gerekir.

Deneyimlerime göre, ebeveynlerin bu süreci doğru yönetmesi, ilaçları düzenli olarak vermesi ve doktor kontrollerini aksatmaması bebeğin sağlıklı bir gelişim göstermesi için hayati önem taşır.

Ebeveynler İçin Öneriler

Eğer bebeğinizde hipotiroidi teşhisi konduysa veya bu konuda endişeleriniz varsa, aşağıdaki noktalara dikkat etmenizi öneririm:

• Doktorunuzla Yakın İletişimde Olun: Sorularınızı sormaktan çekinmeyin ve tedavi süreciyle ilgili her detayı öğrenin.
• İlaçları Düzenli Verin: İlacın her gün aynı saatte verilmesi, tedavinin etkinliği için kritiktir. Bir dozu unutursanız, hatırladığınız anda verin ancak bir sonraki dozun saati yakınsa çift doz almaktan kaçının.
• Beslenme ve İlaç Etkileşimi: İlacın emilimini etkileyebilecek gıdalar hakkında doktorunuzdan bilgi alın. Özellikle demir içeren vitaminler ve kalsiyum takviyeleri, ilacın emilimini azaltabilir, bu nedenle ilaç ile aralarında en az 4 saat boşluk bırakılmalıdır.
• Gelişimi Yakından Takip Edin: Bebeğinizin büyüme eğrilerini ve gelişim basamaklarını doktorunuzla birlikte değerlendirin. Herhangi bir gecikme fark ederseniz bunu hemen doktorunuza bildirin.
• Diğer Aile Bireylerini Bilgilendirin: Ailede tiroid hastalığı öyküsü varsa, bunu doktorunuzla paylaşmanız önemlidir.

Unutmayın ki doğru teşhis ve zamanında başlanan tedavi ile hipotiroidisi olan bebekler, diğer bebekler gibi sağlıklı ve normal bir gelişim gösterebilirler.