Ayakta damar şişmesi neden olur?

Ayakta Damar Şişmesi Neden Olur?

Ayakta durmakla, oturmakla ortaya çıkan, bazen de aniden kendini belli eden o rahatsız edici damar şişlikleri var ya, işte onlara genelde varis diyoruz. Peki, bu niye oluyor, neden senin bacakların bu durumda? Gelin, bu işin sır perdesini biraz aralayalım.

Toplardamarların Yapısı ve İşleyişi

Bacaklarımızdaki toplardamarlar, kanı kalbe geri taşımakla görevli. Ama yerçekimine karşı çalıştıkları için biraz özel bir tasarımları var: kapakçıklar. Bu kapakçıklar, kanın geriye kaçmasını engelleyen minik kapılar gibi düşün. Kan yukarı pompalanırken açılır, aşağı doğru akmaya başladığında ise kapanır. İşte tam bu noktada sorun başlıyor.

Eğer bu kapakçıklar zamanla zayıflarsa veya hasar görürse, tam kapanamazlar. Bu da kanın bir kısmının bacaklarda birikmesine neden olur. Birikmeye başlayan kan, damarların duvarlarını zorlar ve damarlar genişleyerek kıvrımlı bir hal alır. Buna damar genişlemesi diyoruz. Yaş ilerledikçe bu kapakçıkların zayıflama riski artar. Hatta istatistiklere göre, 50 yaş üstü insanların yaklaşık %50'sinde varis görülme olasılığı vardır. Bu sadece yaşla ilgili değil ama, genetik yatkınlık da çok önemli.

Risk Faktörleri ve Kimlerde Görülür?

Bu durumun oluşmasında birden fazla etken rol oynar. En sık rastladığımız nedenlerden bazıları şunlar:

• Genetik Yatkınlık: Ailede varis öyküsü varsa, senin de varis olma ihtimalin artar. Bu, damar yapısının biraz daha zayıf olmasından kaynaklanabilir. Aile büyüklerinden bacaklarında belirgin damar sorunları olanlar varsa, dikkatli olmakta fayda var.
• Uzun Süre Ayakta Kalmak veya Oturmak: Mesleği gereği uzun süre ayakta duran öğretmenler, hemşireler, satış danışmanları veya uzun saatler hareketsiz oturan ofis çalışanları risk altındadır. Çünkü bu durumlar, kanın bacaklarda birikme eğilimini artırır. Benim gözlemlediğim, uzun süreli sabit pozisyonda duranlarda bu sorun daha belirgin.
• Fazla Kilolar: Vücudun taşıdığı fazla yük, bacaklardaki toplardamarlara binen baskıyı artırır. Bu da kapakçıkların daha fazla zorlanmasına ve zayıflamasına yol açabilir. Bir kilo fazlası bile damar sağlığını etkileyebilir.
• Gebelik: Gebelik sürecinde artan hormon seviyeleri ve karın içi basıncındaki artış, toplardamarlar üzerindeki baskıyı yükseltebilir. Bu da geçici veya kalıcı varislere neden olabilir. Birçok kadın gebelik sonrası bu durumu yaşar.
• Yaş: Daha önce de bahsettiğim gibi, yaş ilerledikçe damar duvarları ve kapakçıkların elastikiyeti azalabilir.

Bu Şişliklerle Başa Çıkmak İçin Neler Yapabilirsin?

Eğer sen de bu tür şişliklerle veya bacaklarında ağırlık, yorgunluk, ağrı gibi belirtilerle karşılaşıyorsan, yapabileceğin bazı şeyler var:

• Hareket Et: Gün içinde kısa molalar verip bacaklarını hareket ettir. Yürüyüş yapmak, bacak kaslarını çalıştırarak kan dolaşımını hızlandırır. Gün içinde birkaç kez bile olsa yürüyüş yapmak fark yaratır.
• Bacaklarını Yükselt: Dinlenirken veya uyurken bacaklarını kalbinden daha yüksekte tutmaya çalış. Bu, kanın bacaklardan daha kolay kalbe dönmesine yardımcı olur. Yastık kullanarak bacaklarının altına destek yapabilirsin.
• Destek Çorapları: Kompresyon çorapları, bacaklara dışarıdan baskı uygulayarak kanın bacaklarda birikmesini engeller. Doktorunla konuşarak sana uygun olan tipini ve derecesini öğrenebilirsin. Sabah giyip akşam çıkarmak en etkili yöntemdir.
• Sağlıklı Beslenme ve Kilo Kontrolü: Dengeli beslenmek ve ideal kilonu korumak, bacaklarındaki baskıyı azaltacaktır. Lifli gıdalar tüketmek de genel sağlığın için önemlidir.
• Sıcak Ortamlardan Kaçın: Çok sıcak suyla duş almak, sauna veya hamam gibi yerler damarların genişlemesine neden olabilir. Bunlardan mümkün olduğunca uzak durmaya çalış.

Unutma, bu bir sağlık konusu ve ciddi durumlar için mutlaka bir damar cerrahı ile görüşmek en doğrusudur. Ama bu küçük önlemlerle varislerin ilerlemesini yavaşlatabilir ve belirtileri hafifletebilirsin.