Şia mezhebi nasıl ortaya çıkmıştır?

Şiilik, İslam dünyasının en büyük ikinci mezhebidir ve kökenleri İslam tarihinin en çalkantılı dönemlerine dayanır. Peki, Şia mezhebi nasıl ortaya çıkmıştır ve bu ayrılığa yol açan temel sebepler nelerdir?

Şiiliğin Doğuşu: Hz. Muhammed'in Vefatı ve Halifelik Sorunu

Şia'nın doğuşu, İslam peygamberi Hz. Muhammed'in 632 yılında vefat etmesinin ardından başlayan halifelik tartışmalarına dayanmaktadır. Sünni Müslümanlar, Hz. Muhammed'in bir halef tayin etmediğine ve topluluğun (ümmet) kendi liderini seçmesi gerektiğine inanırken, Şii Müslümanlar ise Hz. Muhammed'in damadı ve amcasının oğlu olan Hz. Ali'yi halef olarak atadığına inanırlar. Bu inanç, Şia'nın temelini oluşturur ve "Şia" kelimesi de "taraftar", "destekçi" anlamına gelerek Hz. Ali'nin taraftarlarını ifade eder.

Hz. Muhammed'in vefatından sonra Hz. Ebubekir halife seçilmiş, ardından Hz. Ömer ve Hz. Osman halifelik yapmıştır. Şiiler bu ilk üç halifeyi meşru kabul etmezler ve Hz. Ali'nin hakkının gasp edildiğini savunurlar. Bu dönemde yaşanan olaylar ve anlaşmazlıklar Şii-Sünni ayrılığının temellerini atmıştır.

Kerbela Olayı ve Şiiliğin Konsolidasyonu

Şiiliğin bir mezhep olarak belirginleşmesinde en önemli olaylardan biri Kerbela olayıdır. 680 yılında, Hz. Ali'nin oğlu Hz. Hüseyin ve beraberindeki küçük bir grubun, Yezid bin Muaviye'nin ordusu tarafından Kerbela'da şehit edilmesi, Şiiler için derin bir travma ve sembolik bir dönüm noktası olmuştur. Kerbela, Şiiler için zulme karşı direnişin, adaletin ve hakikatin savunulmasının simgesi haline gelmiştir. Bu olay, Şiiliğin daha da pekişmesine ve yayılmasına katkıda bulunmuştur.

Şiiliğin Temel İnançları ve Farklılıkları

Şia ve Sünnilik arasındaki temel farklılıklar sadece halifelik meselesiyle sınırlı değildir. Şiiler, imamet inancına sahiptir. Bu inanca göre, Hz. Muhammed'in soyundan gelen ve Allah tarafından seçilmiş olan imamlar, dini ve dünyevi liderlik vasıflarına sahiptirler. On iki İmam Şiiliği'nde (İsnaaşeriyye), bu imamlar Hz. Ali ile başlar ve Hz. Mehdi ile sona erer. Şiiler ayrıca, imamların günahsız olduğuna ve dini konularda yanılmaz olduklarına inanırlar.

Bunlara ek olarak, Şiilikte bazı ibadetlerde ve fıkhi konularda da Sünnilikten farklılıklar bulunmaktadır. Örneğin, Şiilerde abdest alırken ayakları yıkamak yerine mesh etmek, namazlarda elleri bağlamamak ve ezan okurken bazı farklı ifadeler kullanmak gibi uygulamalar mevcuttur.

Özetle, Şia mezhebi, Hz. Muhammed'in vefatının ardından başlayan halifelik tartışmaları ve Kerbela olayı gibi tarihi süreçler sonucunda ortaya çıkmıştır. Temelinde Hz. Ali'nin halifeliğine olan inanç ve imamet anlayışı yatar. Bu tarihi ve teolojik farklılıklar, Şiiliğin İslam dünyasında kendine özgü bir mezhep olarak yer edinmesine yol açmıştır.