Gözde leke nedir?

Gözde Leke: Gördüğün Ama Göremediğin Şeyler

Gözünde "sinekmis" dediğin, ışığa bakınca daha belirginleşen, bazen seni rahatsız eden o küçük siyah veya gri noktalar, uçuşan cisimler var ya, işte onlardan bahsedelim. Tıpta bunlara göz içi uçuşmalar veya vitreus dejenerasyonu deniyor. Kısaca, gözünün içindeki jel kıvamındaki vitreus sıvısının zamanla yapısının bozulmasıyla oluşuyor.

Vitreus Dejenerasyonu Nedir, Neden Olur?

Gözünün içi, bir su bardağının içindeki suya benzer şekilde, şeffaf, jelimsi bir maddeyle dolu. Buna vitreus diyoruz. Bu vitreus, gözünün yuvarlaklığını korumasına ve gelen ışığı retinanın net bir şekilde odaklamasına yardımcı olur. Ama zamanla, özellikle 30-40 yaşlarından sonra, bu jel kıvamındaki yapı biraz gevşer, küçülür ve içinde küçük topaklar, lifler oluşabilir. İşte senin gördüğün o lekeler aslında bu gevşemiş jel parçacıkları veya yoğunlaşmış liflerdir.

Deneyimlerime göre, bazı durumlarda bu değişim daha erken yaşlarda da başlayabiliyor. Özellikle:

• Miyop (uzağı görememe) olanlarda: Miyop gözler genellikle daha uzundur, bu da vitreus üzerinde daha fazla gerilmeye neden olabilir. Bu yüzden miyop kişilerde uçuşmalar daha sık görülür. Hatta yüksek miyopisi olanlarda bu oran %70'lere kadar çıkabiliyor.
• Göz ameliyatı geçirenlerde: Katarakt gibi göz ameliyatları vitreus yapısını etkileyebilir.
• Göz iltihabı (üveit) geçirenlerde: İltihaplanma vitreusta kalıcı değişikliklere yol açabilir.
• Göz travması yaşayanlarda: Gözüne alınan darbeler vitreus yapısını bozabilir.

Ne Zaman Endişelenmeli?

Çoğu zaman bu uçuşmalar zararsızdır ve zamanla vücut buna alışır. Hatta bazen daha az fark edilir hale gelir. Ancak, bazı durumlarda ani bir artış veya ek belirtiler görülebilir ki bu da daha ciddi bir durumun habercisi olabilir. Eğer şunlardan birini veya birkaçını aynı anda yaşıyorsan, hemen bir göz doktoruna görünmelisin:

• Ani beliren ve sayıca artan uçuşmalar: Daha önce birkaç tane görüyorken, birdenbire çok sayıda ve farklı şekillerde uçuşmalar görmeye başladıysan.
• Işık çakmaları (flaşlar): Gözüne bir şey girmiş gibi, aniden parlak ışık parlamaları görüyorsan. Bu, vitreusun retineyi çekmesinden kaynaklanabilir ve ciddi bir durum olan retina dekolmanının (retina yırtılması) belirtisi olabilir.
• Perdeleme hissi: Görmeye başladığın uçuşmaların kenarlarında bir hareket veya görüş alanının bir kısmını kapatan bir şey fark edersen.

Bu belirtiler ciddiye alınmalı çünkü retina dekolmanı, tedavi edilmediği takdirde kalıcı görme kaybına yol açabilir. Ortalama olarak, vitreus ayrılması yaşayanların yaklaşık %15'inde retina yırtılması riski bulunur ve bu oran lazer tedavisi gerektirebilir.

Uçuşmalarla Nasıl Başa Çıkılır?

Eğer uçuşmaların zararsız vitreus dejenerasyonundan kaynaklanıyorsa ve görmeni belirgin şekilde etkilemiyorsa, yapabileceğin bazı şeyler var:

• Alışmaya çalış: Beyin, zamanla bu "yabancıları" filtrelemeyi öğrenir. Özellikle sakin durumlarda veya sabit bir yere bakarken daha çok fark edilirler. Hareket ettiğinde veya başka şeylere odaklandığında daha az dikkat çekebilirler.
• Gözlük seçimine dikkat: Eğer miyop veya hipermetrop gözlüğün varsa ve bu uçuşmalar seni rahatsız ediyorsa, gözlükçünle veya göz doktorunla konuşarak daha az rahatsız edici olabilecek lens seçeneklerini değerlendirebilirsin. Bazı özel kaplamalar veya lens tasarımları bu konularda yardımcı olabilir.
• Bol su içmek ve sağlıklı beslenmek: Genel göz sağlığını korumak, vitreusun daha uzun süre sağlıklı kalmasına yardımcı olabilir. Antioksidan içeren besinler (özellikle C ve E vitaminleri, lutein, zeaksantin) göz sağlığı için faydalıdır. Bu, doğrudan uçuşmaları yok etmese de genel olarak gözünün iyi olmasına katkıda bulunur.
• Dinlenmek: Özellikle uzun süre bilgisayar veya telefon ekranına baktıktan sonra gözlerini dinlendirmek, yorgunluğun getirebileceği rahatsızlığı azaltabilir.

Unutma, göz sağlığı çok önemli. Bu tür değişiklikleri fark ettiğinde panik yapmadan, doğru bilgiyi bir uzmandan almak en iyisidir. Göz doktorun sana en doğru yönlendirmeyi yapacaktır.