Indirect Questions nasıl yapılır?
Indirect Questions: Direkt Sormaktan Kurtulmanın Yolları
Birinin ne düşündüğünü doğrudan sormak bazen zorlayıcı olabilir, değil mi? Ya da bir bilgiyi almak istiyorsun ama karşıdaki kişiyi rahatsız etmek istemiyorsun. İşte tam bu noktada "indirect questions" yani dolaylı sorular devreye giriyor. Deneyimlerime göre, bu yöntem hem daha nazik hem de daha etkili olabiliyor.
- Temel Yapı ve Zaman Kaymaları
Dolaylı sorularda en sık yapılan hata, doğrudan sorudaki fiil zamanını kaybetmektir. Hatırlatırım, doğrudan soru "Do you know...?" iken, dolaylısı "I wonder if you know..." olur. Burada "know" fiili present tense'te kalır. Eğer doğrudan soru "Did you go...?" ise, dolaylısı "I'd like to know if you went..." olur. Fiil zamanı, ana cümleye uyar.
Birkaç örnekle pekiştirelim:
* Doğrudan: "What time is it?"
Dolaylı: "Could you tell me what time it is?" (Burada "is" olduğu gibi kalıyor.)
* Doğrudan: "Where does she live?"
Dolaylı: "I'm curious about where she lives." (Burada da "lives" bleibt.)
* Doğrudan: "Did you finish the report?"
Dolaylı: "I need to know if you finished the report." (Burada "finished" geçmişte kaldı.)
* Doğrudan: "Will they attend the meeting?"
Dolaylı: "I'm wondering whether they will attend the meeting." (Gelecek zaman "will" korunur.)
Dikkat etmen gereken bir diğer nokta ise soru kelimelerinin kullanımı. "What", "where", "when", "why", "how" gibi kelimeler dolaylı sorularda da kullanılır. Ancak "if" veya "whether" kelimeleriyle başlayan "yes/no" soruları için bu yapıyı kullanırız.
- Soru Kelimeleri ve "If" / "Whether" Kullanımı
Dolaylı sorularda anahtar kelimemiz, direkt soruyu dolaylıya çeviren yapıdır.
* Soru Kelimeleriyle: Eğer doğrudan sorunuz "What", "Where", "When", "Why", "How", "Who", "Whose", "Which" gibi bir kelimeyle başlıyorsa, dolaylı soruda da bu kelimeyi kullanırsın. Ana cümlenin sonunda fiil, özne-fiil sıralamasıyla gelir.
* Doğrudan: "Who is that person?"
Dolaylı: "Can you tell me who that person is?"
* Doğrudan: "Why did he leave early?"
Dolaylı: "I want to understand why he left early."
* "If" ve "Whether" ile: Eğer doğrudan sorunuzun cevabı "evet" veya "hayır" olacaksa (yani bir soru kelimesiyle başlamıyorsa), "if" veya "whether" kullanırsın. "Whether" genellikle daha resmi durumlarda tercih edilse de, pratik kullanımda ikisi de birbirinin yerine kullanılabilir. Genellikle "whether"den sonra "or not" ifadesi de gelebilir.
* Doğrudan: "Is the package here?"
Dolaylı: "I'm not sure if the package is here."
Dolaylı: "Could you check whether the package is here or not?"
* Doğrudan: "Have you seen my keys?"
Dolaylı: "I need to know if you have seen my keys."
Unutma, dolaylı sorularda cümlenin sonuna soru işareti koymayı unutma, çünkü hala bir soru soruyorsun.
- Nazik ve Etkili İfadeler
Dolaylı soruları daha nazik hale getirmek için kullanabileceğin bazı kalıplar var. Bu kalıplar, karşıdaki kişiye daha fazla saygı duyduğunu ve onun zamanına değer verdiğini gösterir. Deneyimlerime göre, bu ifadeler karşı tarafın daha işbirlikçi olmasını sağlıyor.
* "Could you tell me...?"
* "Would you mind telling me...?"
* "I was wondering if you could...?"
* "I'd like to know..."
* "Do you happen to know...?"
* "Can you help me understand...?"
Örneğin, bir toplantı saati öğrenmek istiyorsun. Doğrudan "What time is the meeting?" demek yerine, "Could you tell me what time the meeting is?" demek çok daha kibar olacaktır. Ya da birinin fikrini almak istiyorsun. "What do you think about this?" yerine, "I was wondering if you could share your thoughts on this matter." diyebilirsin.
- Yaygın Hatalardan Kaçınmak
Dolaylı soru yaparken en sık karşılaşılan hatalardan biri, doğrudan sorunun yapısını olduğu gibi aktarmaktır. Yani, "Do you have the document?" sorusunu "I want to know do you have the document?" şeklinde çevirmek yanlıştır. Doğru olanı, "I want to know if you have the document." şeklindedir.
Diğer bir hata ise, fiil zamanını yanlış kullanmaktır. Eğer doğrudan soru geçmiş zamanda ise, dolaylı soruda da o geçmiş zamanı koruman gerekir. Örneğin, "Did she agree?" sorusu, "I'm asking if she agreed." şeklinde dolaylıya çevrilir, "I'm asking if she agrees" olmaz.
Unutma, dolaylı sorular hem dil bilgisi kurallarına uygun olmalı hem de istediğin bilgiyi nazikçe almanızı sağlamalı. Bu ipuçlarıyla pratik yapmaya devam edersen, bu beceriyi kolayca geliştirebilirsin.