Büyük Millet Meclisi'ne karşı çıkan ayaklanmalar kaç grupta incelenir?

Kurtuluş Savaşı'nın en kritik dönemlerinden biri, iç cephede yaşanan karışıklıklar ve isyanlardı. Büyük Millet Meclisi'ne (BMM) karşı çıkan ayaklanmalar, milli mücadeleyi sekteye uğratma potansiyeli taşıyordu ve bu nedenle yakından incelenmeleri gerekmektedir. Bu ayaklanmalar, farklı nedenlere ve aktörlere sahip olmaları sebebiyle çeşitli gruplara ayrılmaktadır.

Doğrudan İstanbul Hükümeti'nin Kışkırttığı Ayaklanmalar

Bu gruptaki ayaklanmaların temel amacı, BMM'nin otoritesini sarsmak ve Anadolu'daki milli direnişi engellemektir. İstanbul Hükümeti, bu amaç doğrultusunda çeşitli fetvalar yayınlayarak halkı kışkırtmış ve isyanları desteklemiştir. Bu ayaklanmalar genellikle dini motifler kullanılarak meşrulaştırılmaya çalışılmıştır. Önemli örnekleri arasında Anzavur Ayaklanması ve Kuva-yı İnzibatiye (Halifelik Ordusu) Ayaklanması sayılabilir.

İstanbul Hükümeti ve İtilaf Devletleri'nin Ortaklaşa Desteklediği Ayaklanmalar

Bu ayaklanmalar, hem İstanbul Hükümeti'nin hem de İtilaf Devletleri'nin çıkarlarına hizmet etmekteydi. Amaç, BMM'yi zayıflatmak ve Sevr Antlaşması'nı uygulamak için zemin hazırlamaktı. İtilaf Devletleri, bu ayaklanmaları maddi ve askeri olarak desteklemişlerdir. Bolu, Düzce, Hendek ve Adapazarı Ayaklanmaları bu gruba örnek olarak verilebilir.

Eski Kuva-yı Milliyeci Olanların Çıkardığı Ayaklanmalar

Bu gruptaki ayaklanmaların temel nedeni, eski Kuva-yı Milliyecilerin düzensiz davranışları ve otoriteye karşı gelmeleriydi. BMM'nin düzenli orduya geçiş kararı sonrası bazı Kuva-yı Milliyeciler bu duruma karşı çıkmış ve isyan başlatmışlardır. Bu ayaklanmaların amacı, kişisel çıkarlarını korumak ve eski düzenlerini sürdürmekti. Çerkez Ethem Ayaklanması ve Demirci Mehmet Efe Ayaklanması bu gruba dahildir.

Azınlıkların Çıkardığı Ayaklanmalar

Bu ayaklanmalar, azınlıkların bağımsızlık veya özerklik talepleri doğrultusunda ortaya çıkmıştır. İtilaf Devletleri tarafından desteklenen azınlıklar, BMM'nin otoritesini zayıflatmak ve kendi çıkarlarını korumak amacıyla isyanlar çıkarmışlardır. Ermeni Ayaklanmaları ve Rum Ayaklanmaları bu gruba örnek olarak gösterilebilir.

BMM'ye Karşı Çıkan Ayaklanmaların Önemi

BMM'ye karşı çıkan ayaklanmalar, Kurtuluş Savaşı'nın seyrini olumsuz etkileme potansiyeline sahipti. Bu ayaklanmaların bastırılması, hem zaman hem de kaynak kaybına neden olmuş, cephedeki mücadeleyi zorlaştırmıştır. Ancak BMM, kararlı bir şekilde bu ayaklanmaların üstesinden gelerek milli mücadeleyi başarıya ulaştırmıştır.