Marjinal maliyet ortalama maliyeti neden minimum noktada keser?
Marjinal Maliyet, Ortalama Maliyeti Neden Minimumda Keser?
Şöyle düşün: Bir ekmek fırının var. Her gün 100 ekmek üretiyorsun ve toplam maliyetin 1000 TL. Bu durumda bir ekmeğin ortalama maliyeti 10 TL, değil mi? Şimdi gelelim marjinal maliyete. Marjinal maliyet, bir ekmek daha ürettiğinde ek maliyetin ne kadar arttığıdır.
Peki, marjinal maliyet neden tam olarak ortalama maliyetin en dibinde, yani minimum noktasında kesiyor? Bunun arkasında yatan mantığı birkaç ana başlıkta inceleyelim:
- Azalan ve Artan Verimlilik Prensibi
Bir fırını düşün. Başlangıçta, belki de sadece bir makineyle çalışırken ve birkaç personel varken, her yeni ekmek ürettikçe ortalama maliyet düşer. Çünkü o sabit maliyetleri (fırının kirası, ana makineler gibi) daha fazla ürüne yayarsın. Ancak bir noktadan sonra, darboğazlar oluşmaya başlar. Birden fazla ekmek pişirmeye çalıştığında fırınlar yetmeyebilir, personelin koordinasyonu zorlaşabilir. İşte tam bu noktada, her yeni ekmek ürettikçe marjinal maliyetin artmaya başlar.
Diyelim ki ilk 100 ekmeğin ortalama maliyeti 10 TL.
- ekmeği ürettiğinde, ham madde, işçilik ve enerji maliyetiyle birlikte bu ekmeğin sana maliyeti 9 TL'ye düştü. Ortalama maliyet 10 TL'den biraz aşağı düşecek. Çünkü yeni birim (
- ekmek) ortalamadan daha ucuz. Peki,
- ekmeği ürettiğinde, işte o zaman fırının biraz daha ısınması, personelin daha çok çabalaması gerektiği için bu
- ekmeğin maliyeti 12 TL'ye çıkabilir. İşte bu noktada,
- ekmek ortalamanın üstünde olduğu için ortalama maliyeti yukarı çekecektir.
Marjinal maliyet, ortalama maliyeti kesene kadar ortalama maliyet düşer. Marjinal maliyet ortalama maliyetin altına düştüğünde, ortalama maliyet de düşer. Marjinal maliyet ortalama maliyetin üstüne çıktığında ise ortalama maliyet yükselmeye başlar. Tam kesişim noktası ise ortalama maliyetin en düşük olduğu noktadır.
- Verimliliğin Doruk Noktası
Deneyimlerime göre, bu durum aslında bir nevi verimliliğin doruk noktasına ulaşmasını ifade eder. Üretim arttıkça, başlangıçta verimlilik artar ve birim başına düşen maliyet azalır. Bu azalma, marjinal maliyetin ortalama maliyetin altında olduğu sürece devam eder. Bir noktada, kaynaklar tam olarak verimli kullanıldığında, bir ekmek daha üretmenin maliyeti, o ana kadar üretilen ekmeklerin ortalama maliyetine eşit olur. Bu kesişim noktası, işletmenin en verimli olduğu, birim başına en düşük maliyetle üretim yapabildiği andır.
Örneğin, bir yazılım geliştirme şirketinde, ilk yazılımı geliştirmek çok maliyetlidir (yüksek sabit maliyetler). Ancak her yeni lisans sattığında ek maliyet (marjinal maliyet) çok düşüktür. İlk 1000 lisansın ortalama maliyeti 100 TL olsun.
- lisansın ek maliyeti (yani marjinal maliyeti) sadece 1 TL olabilir. Bu durumda ortalama maliyet hala düşer. Ama bir süre sonra, sunucu kapasitesini artırmak, ek destek personeli almak gibi nedenlerle marjinal maliyet artmaya başlar. Diyelim ki 10.
- lisansın marjinal maliyeti 50 TL'ye çıktı. Eğer bu 10.
- lisansın maliyeti, daha önceki 9999 lisansın ortalama maliyetine eşit olursa, işte o nokta ortalama maliyetin minimum olduğu yerdir.
- Maliyetleri Azaltma ve Artırma Dinamiği
Şunu unutmamak lazım: Marjinal maliyet, ortalama maliyeti düşürürken onun altından ilerler. Ortalama maliyetin yükselmesine neden olmaya başladığı anda ise ortalama maliyetin üstünden geçer. Bu kesişme, bir nehrin akışına benzer. Bir dere (marjinal maliyet), büyük bir nehre (ortalama maliyet) katıldığında, akışın hızına ve derinliğine bağlı olarak nehri bir süre etkiler. Eğer dere daha hızlı akıyorsa (marjinal maliyet düşükse), nehri hızlandırır ve ortalama seviyeyi düşürür. Ancak dere yavaşlamaya başladığında veya bir çağlayana dönüştüğünde (marjinal maliyet artarsa), nehri yavaşlatır ve ortalama seviyeyi yükseltir.
Pratik bir ipucu olarak şunu söyleyebilirim: İşletmelerde maliyet analizlerini yaparken bu kesişim noktalarını anlamak kritik öneme sahip. Bir ürünün ortalama maliyetinin en düşük olduğu noktayı belirlemek, fiyatlandırma stratejileri ve üretim planlaması için bir rehber olur.
* Üretim Hacmini Optimize Etmek: Ortalama maliyetin minimum olduğu üretim seviyesini hedeflemek, kar marjını maksimize etmeye yardımcı olur.
* Maliyet Yapısını Anlamak: Hangi faktörlerin marjinal maliyeti düşürdüğünü veya artırdığını bilmek, operasyonel iyileştirmeler için yol gösterir.
* Yatırım Kararları: Yeni makineler veya teknoloji yatırımlarının ortalama ve marjinal maliyetler üzerindeki etkisini tahmin etmek, daha bilinçli kararlar alınmasını sağlar.
Özetle, marjinal maliyet ortalama maliyeti minimum noktasında keser çünkü bu kesişim, birim başına maliyetin en düşük olduğu verimlilik zirvesini temsil eder. Bu nokta, azalan ve ardından artan verimlilik yasalarının doğal bir sonucudur.