Ilk yardım turnike yapabilir mi?
İlk Yardımda Turnike: Ne Zaman ve Nasıl Kullanılır?
Hayat kurtaran bir müdahale olan turnike, doğru uygulandığında mucize yaratabilir. Ancak yanlış kullanıldığında ise ciddi zararlara yol açabilir. Deneyimlerime göre, birçok kişi turnikenin ne zaman ve nasıl kullanılması gerektiği konusunda yeterli bilgiye sahip değil. Bu yazı, ilk yardımda turnikenin yeri hakkında sana somut bilgiler verecek.
- Turnike Kurtarıcı mı, Tehlikeli mi?
Turnike, aşırı ve hayatı tehdit eden kanamalarda, yani kan kaybının saniyeler içinde ölüme yol açabileceği durumlarda kullanılır. Özellikle bir uzuvda (kol veya bacak) meydana gelen ve baskı uygulama yöntemiyle durdurulamayan arteriyel kanamalarda turnike, kanamayı durdurarak hastanın yaşama tutunmasını sağlar. Ancak unutmamak gerekir ki, turnike bir son çare yöntemidir. Çünkü uygulandığı bölgedeki dokulara giden kan akışını tamamen kestiği için, uzun süreli ve yanlış uygulanan turnike, uzuv kaybına kadar gidebilecek kalıcı hasarlara neden olabilir. Bu yüzden turnikeyi sadece ve sadece başka hiçbir yöntemle durdurulamayan, yaşamı tehdit eden kanamalarda ve mutlaka en kısa sürede profesyonel tıbbi yardım gelene kadar uygulamalısın.
- Turnike Ne Zaman Gereklidir?
Şu durumlar turnike uygulamasını düşündürebilir:
- Hayatı Tehdit Eden Kanama: Hastanın bilincini kaybetmesine, soluk alıp verememesine veya nabzının zayıflamasına neden olan aşırı kan kaybı. Özellikle bir uzuvda, damardan fışkırır tarzda akan, durdurulamayan bir kanama görüyorsan turnikeyi düşünmelisin.
- Baskı Yönteminin Yetersizliği: Doğrudan baskı (yaraya temiz bir bezle veya elle bastırma) ve bandajlama gibi yöntemlerle kanama durdurulamıyorsa, turnike bir sonraki adımdır.
- Ulaşım Zorluğu: Olay yerinde profesyonel tıbbi yardımın olay yerine ulaşmasının uzun süreceği durumlarda, kanamayı kontrol altına almak için turnike zorunlu hale gelebilir.
Örneğin, bir trafik kazasında bacağından ciddi şekilde yaralanan bir kişinin bacağındaki ana atardamardan (arter) fışkırır gibi kanaması olduğunu varsayalım. Yaraya doğrudan baskı uyguladın ama kanama durmuyor. Ambulansın gelmesi en az 15-20 dakika sürecekse, bu süre zarfında hastanın bu hızla kan kaybetmesi ölümcül olabilir. İşte bu durumda turnike, hastanın hayatını kurtarmak için başvurulacak tek yöntemdir.
- Turnike Nasıl Uygulanır?
Turnike uygulaması ciddi bir sorumluluktur ve doğru yapılmalıdır. Deneyimlerime göre, en sık yapılan hata, turnikenin çok gevşek veya çok sıkı uygulanmasıdır.
- Malzeme Seçimi: İdeal olarak, özel olarak üretilmiş turnikeler kullanılır. Ancak böyle bir imkanın yoksa, geniş (en az 5-7 cm eninde) ve sağlam bir bez, kemer, kravat gibi malzemeler kullanabilirsin. Dar kumaşlar veya teller dokulara zarar verebilir.
- Uygulama Yeri: Turnike, kanamanın olduğu bölgenin üstüne, yani kalbe daha yakın bir yere uygulanır. Yaraya mümkün olduğunca yakın ama eklem yerlerinin üzerine gelmeyecek şekilde bağlanmalıdır. Örneğin, kolda dirsekle omuz arasındaysa, dirseğin hemen üzerine bağlanır. Bacakta ise diz ile kalça arasındaysa, dizin hemen üzerine bağlanır.
- Sıkma Tekniği: Malzemeyi uzvun etrafına sıkıca sar ve bir çubuk, kalem veya benzeri sert bir cisimle sıkıca dolayarak döndür. Kanama durana kadar döndürmeye devam et. Kanama durduğunda, cismi bir yere sabitle.
- Belirtiler: Turnikenin doğru uygulandığının göstergesi, kanamanın durması ve turnikenin altındaki bölgede nabız alınamamasıdır.
- Zaman Kaydı: Turnike uyguladığın saati mutlaka not almalısın. Bu bilgi, sağlık ekipleri için çok önemlidir. Mümkünse turnikenin üzerine veya yakınına bir kağıda yazarak bırakabilirsin. Örneğin, "Turnike 14:30" gibi.
- Kesinlikle Gevşetme: Turnike uygulandıktan sonra, profesyonel tıbbi yardım gelene kadar asla gevşetilmemelidir. Tekrar kanama başlarsa daha fazla zarar verebilirsin.
- Turnike Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Turnike uygulandıktan sonra hastanın durumu yakından takip edilmelidir.
- Profesyonel Yardım: Turnike uygulandıktan hemen sonra 112'yi arayarak acil tıbbi yardım istemelisin.
- Hasta Takibi: Hastanın bilincini, solunumunu ve diğer yaşamsal fonksiyonlarını kontrol etmeye devam et.
- Isı Kaybı: Hastanın vücut ısısını korumak için üzerini ört.
- Bilgilendirme: Sağlık ekipleri geldiğinde, turnikeyi ne zaman ve nasıl uyguladığın bilgisini onlarla paylaş.
Unutma, ilk yardımda turnike hayat kurtaran bir yöntemdir ancak sadece doğru durumlarda ve doğru şekilde uygulandığında. Bilgi sahibi olmak ve panik yapmamak her zaman en iyi yaklaşımdır.