Taassub ne demek Diyanet?

Taassup Nedir? Diyanet Açıklaması ve Etkileri

Taassup kelimesi, bireylerin veya grupların, doğruluğundan emin olmadıkları veya çürütülmüş bir düşünceyi, inancı veya görüşü körü körüne savunması, kabullenmesi ve eleştiriye kapalı olması durumunu ifade eder. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın da üzerinde durduğu gibi, taassup kişinin kendi düşünce dünyasını daraltır ve başkalarının görüşlerine karşı bir bariyer oluşturur.

Taassubun Kökenleri ve Türleri

Taassubun kökenleri karmaşıktır ve genellikle şu faktörlere dayanır:

• Bilinçsizlik ve Bilgisizlik: Bir konu hakkında yeterli bilgiye sahip olmamak, kişiyi hazır ve ezberlenmiş bilgileri sorgulamadan kabul etmeye itebilir. Bu durum, özellikle dini veya ideolojik konularda yaygın görülebilir.
• Güvenlik Arayışı: Belirsizlik karşısında net ve değişmez cevaplar bulma isteği, kişiyi dogmatik düşüncelere yönlendirebilir. Bu, zihinsel bir konfor alanı yaratır.
• Grup Baskısı ve Aidiyet Duygusu: Belirli bir gruba ait olma ve bu grubun değerlerine uyum sağlama arzusu, bireyi grubun hakim görüşlerine karşı eleştirel bir duruş sergilemekten alıkoyabilir.
• Duygusal Bağlılık: Bir düşünce veya kişiye karşı oluşan güçlü duygusal bağ, eleştiriyi kişisel bir saldırı olarak algılamaya neden olabilir.

Taassubun farklı tezahürleri vardır. Örneğin, dini taassup, belirli bir mezhebe veya yoruma aşırı bağlılık gösterirken, siyasi taassup, bir ideoloji veya partinin her türlü eleştiriden uzak tutulmasını içerir. Bilimsel veya sanatsal alanlarda da görülebilen taassup, yeni fikirlere kapalı olmayı ifade eder.

Dini Açıdan Taassubun Zararları

Diyanet İşleri Başkanlığı’nın yayınlarında da sıkça vurgulandığı üzere, dinin özünden uzaklaşan taassup, bireyi ve toplumu olumsuz etkiler. Deneyimlerime göre, bu durumun başlıca zararları şunlardır:

• Dinin Özünden Uzaklaşma: Din, genellikle akılcı ve vicdani bir yol gösterici olarak algılanır. Taassup ise, bu akılcı boyutu bastırarak, kişiyi anlamadan, sorgulamadan bir takım kuralları veya inançları uygulamaya yöneltir. Bu, dinin ruhuyla çelişir.
• Hoşgörüsüzlük ve Dışlama: Taassup sahibi bireyler, kendi inanç ve düşünce biçimleri dışındaki her şeyi “yanlış” veya “düşman” olarak görürler. Bu, farklılıklara saygı duymayı engeller ve toplumsal ayrışmaya yol açar. Örneğin, farklı yorumlara sahip Müslümanlar arasında veya başka dinlere mensup kişilerle olan ilişkilerde hoşgörüsüzlük yaygınlaşır.
• İlim ve İrfandan Uzaklaşma: Gerçek ilim, sorgulamayı, araştırmayı ve farklı görüşleri dinlemeyi gerektirir. Taassup ise bu süreci engeller. Kişi, bildiğiyle yetinir ve yeni bilgilere açık olmaz. Bu durum, özellikle dini ilimlerde “taklitçiliği” körükleyebilir.
• Toplumsal Huzursuzluk: Taassup, farklı görüşlere tahammül edemeyen bireyleri bir araya getirdiğinde, toplumsal çatışmalara ve huzursuzluklara neden olabilir. Tarihte pek çok siyasi ve dini çatışmanın temelinde taassup yatmaktadır.

Taassuptan Kurtulma Yolları ve Öneriler

Taassuptan kurtulmak, bilinçli bir çaba gerektirir. İşte deneyimlerime göre size yardımcı olabilecek bazı pratik öneriler:

• Öğrenmeye Açık Olun: Bilmediğiniz konular hakkında araştırma yapın. Farklı kaynaklardan bilgi edinin. Özellikle dini konularda, mezhep veya geleneklerin dışındaki alimlerin görüşlerini de okumaya çalışın. Örneğin, klasik Sünni kaynakların yanı sıra Şii alimlerin tefsirlerini de gözden geçirmek ufkunuzu genişletebilir.
• Eleştirel Düşünme Becerinizi Geliştirin: Duyduğunuz veya okuduğunuz her şeyi olduğu gibi kabul etmeyin. Kendi aklınızla ve vicdanınızla sorgulayın. “Neden böyle?” sorusunu sormaktan çekinmeyin.
• Empati Kurun: Karşıt görüştekilerin neden böyle düşündüğünü anlamaya çalışın. Onların yerine kendinizi koymak, önyargılarınızı kırmanıza yardımcı olur.
• Tartışmalara Açık Olun: Saygılı bir ortamda farklı fikirleri dinleyin ve kendi fikirlerinizi dile getirin. Amaç kazanmak değil, doğruyu bulmak olmalı.
• Önyargılarınızı Tanıyın: Kendi önyargılarınızın farkında olmak, onlarla mücadele etmenin ilk adımıdır. Günlük düşünce akışınızı gözlemleyin.

Unutmayın, gerçek bilgi ve hoşgörü, dar kalıplara sığmaz. Kendinizi sürekli yenilemeye ve farklılıklara saygı duymaya odaklanmak, hem sizin hem de çevrenizdekilerin hayatını zenginleştirecektir.