Araka ile bezelye arasındaki fark nedir?

Araka mı, Bezelye mi? Farkı Nedir?

Hepimizin mutfağında yer alan bu yeşil dostların arasındaki farkı netleştirelim. Araka ve bezelye, aslında aynı bitkinin farklı olgunluk evrelerindeki isimleri. Yani bezelye taze hasat edildiğinde "araka" olarak bilinir. Bezelyeler daha olgunlaştığında ve kurutulduğunda ise bildiğimiz kuru fasulyeye benzer bir forma geçer ve adına "bezelye" denir.

Bu ayrımı anlamak, pişirme tekniklerinde ve tariflerde doğru malzemeyi seçmek açısından çok önemli. Örneğin, taze araka daha çabuk pişer, tatlı bir lezzete sahiptir ve genellikle pilavların, salataların veya çorbaların içinde taze yeşil haliyle kullanılır. Kuru bezelye ise daha uzun pişirme süresi gerektirir ve nohut gibi baklagillerle benzer pişirme mantığına sahiptir. Çoğu zaman güveçlerde, sulu yemeklerde veya ezme olarak kullanılır.

Besin Değeri ve Kullanım Alanları

Her iki form da besleyici olsa da, aralarında bazı belirgin besin değeri farklılıkları bulunur. Taze araka, yani bezelye, C vitamini ve lif açısından zengindir. 100 gram taze bezelye yaklaşık 5 gram protein, 5 gram lif ve günlük C vitamini ihtiyacının önemli bir kısmını karşılar. Yeşil rengi, lutein ve zeaksantin gibi göz sağlığı için faydalı antioksidanlardan geldiğini gösterir.

Kuru bezelye ise, daha yoğun bir karbonhidrat ve protein kaynağıdır. Kurutulmuş olması su oranını azalttığı için, 100 gram kuru bezelyede protein ve lif miktarı tazesine göre daha yüksektir. Ancak C vitamini gibi bazı ısıya duyarlı vitaminler daha az olabilir. Deneyimlerime göre, kuru bezelyenin pişirme süresi uzun olsa da, lezzeti daha yoğun ve doyurucu olmasını sağlar. Örneğin, kuru bezelyeden yaptığım bir ezme, hem besleyici hem de ekmek üstü veya meze olarak harika oluyor.

Pratik Pişirme İpuçları ve Saklama

Araka veya bezelyeyi mutfakta kullanırken bilinmesi gerekenler şunlar:

• Taze Araka (Bezelye): Kabuklarından ayırdıktan sonra doğrudan yemeklere ekleyebilirsiniz. Çok çabuk piştiği için, genellikle diğer malzemeler piştikten sonra son 5-10 dakika eklenmesi yeterlidir. Buharda pişirmek veya haşlamak besin değerini en iyi koruma yöntemlerindendir. Buzlukta saklamak isterseniz, hafifçe haşlayıp (blanching) sonra buzluk poşetlerine koyarak birkaç ay tazeliğini koruyabilirsiniz.
• Kuru Bezelye: Kullanmadan önce mutlaka 8-12 saat kadar suda bekletmek gerekir. Bu, hem pişirme süresini kısaltır hem de sindirimini kolaylaştırır. Süzdükten sonra normal baklagiller gibi pişirebilirsiniz. Nohut ve mercimek gibi kuru baklagillerle birlikte saklamak, nemden uzak tutmak önemlidir.

Eğer tarifinizde taze araka istiyorsa ama elinizde sadece kuru bezelye varsa, kuru bezelyeyi ıslatıp pişirdikten sonra kullanabilirsiniz. Ancak bu durumda taze arakanın o hafif tatlı ve canlı yeşil rengini beklememeniz gerekir.

Son Olarak: Hangisini Tercih Etmeli?

Tercih tamamen yapmak istediğiniz yemeğe ve damak zevkinize bağlı. Hafif ve taze bir lezzet arıyorsanız, taze araka (bezelye) pilavlarınıza, çorbalarınıza veya salatalarınıza harika bir dokunuş katacaktır. Kış aylarında veya daha doyurucu bir lezzet aradığınızda, önceden ıslatılmış ve pişirilmiş kuru bezelye ile yapılan güveçler, çorbalar veya ezmeler tam size göre olacaktır. Deneyimlerime göre, kuru bezelyeyi bir gece önceden ıslatmak, ertesi günkü pişirme sürecini çok daha keyifli hale getiriyor.