Kaç çeşit yaban mersini var?

Yaban Mersini Çeşitleri: Bilmeniz Gerekenler

Yaban mersini dünyada çok sevilen ve giderek popülerleşen bir meyve. Ama yaban mersini dediğimizde aslında pek çok farklı türden bahsediyoruz. Deneyimlerime göre, bu çeşitliliği bilmek hem doğru meyveyi seçmene hem de onları en iyi şekilde değerlendirmene yardımcı olacak.

Yaban Mersini Aileleri: Blueberry ve Lingonberry

Genel olarak yaban mersinlerini iki ana gruba ayırabiliriz: Yüksek çalı yaban mersini (Highbush Blueberry) ve Alçak çalı yaban mersini (Lowbush Blueberry). Ancak daha geniş bir perspektiften bakarsak, aslında hepimizin bildiği o tatlı-ekşi lezzetiyle tanıdığımız blueberry'lerin dışında, özellikle Kuzey Avrupa mutfağında yaygın olan ve bizim "kuş üzümü" olarak da bildiğimiz Lingonberry de yaban mersini ailesinin bir üyesi. Lingonberry'ler genellikle daha küçük, daha ekşi ve reçel, sos gibi ürünlerde daha çok kullanılır. Blueberry'ler ise daha büyük, daha tatlı ve taze tüketimde veya fırıncılıkta öne çıkar.

Blueberry Çeşitliliği: Kendi İçindeki Farklılıklar

Blueberry'ler kendi içlerinde de oldukça çeşitlidir. Bu çeşitlilik hem bitkinin özelliklerini hem de meyvelerin tat, doku ve kullanım alanlarını etkiler. En bilinen alt türler şunlardır:

• Yüksek çalı yaban mersini (Highbush Blueberry): Bu tür, adından da anlaşılacağı gibi daha yüksek boylu çalılar şeklinde büyür. Genellikle 1.5 ila 3 metre arasında boylanabilirler. Meyveleri daha büyük ve genellikle daha tatlıdır. Bu türün iki ana çeşidi bulunur:
  • Kuzey Tipi Yüksek Çalı (Northern Highbush): Kışları sert geçen bölgeler için daha uygundur. Örnek olarak 'Bluecrop', 'Chandler', 'Duke' gibi çeşitleri sayabiliriz. Bu çeşitler özellikle taze tüketim ve dondurma için idealdir.
  • Güney Tipi Yüksek Çalı (Southern Highbush): Daha ılıman iklimlere adapte olmuşlardır ve daha az soğuklama ihtiyacı duyarlar. 'Sunshine Blue', 'O'Neal' gibi çeşitler bu gruba girer.
• Alçak çalı yaban mersini (Lowbush Blueberry): Bunlar genellikle daha bodur ve yayılıcıdır. 1 metrenin altında kalırlar. Meyveleri yüksek çalı türlerine göre daha küçük ama lezzetleri genellikle daha yoğundur. Özellikle Kuzey Amerika'da daha yaygındır ve vahşi ortamlarda da bulunabilir. 'Top Hat' gibi bazı bodur çeşitleri bahçelerde süs bitkisi olarak da yetiştirilir.
• Gelişmiş Melez Çeşitler: Bunlar, farklı türlerin özelliklerini bir araya getiren yeni ıslah edilmiş çeşitlerdir. Örneğin, bazı melezler hem büyük meyveli hem de soğuğa dayanıklıdır.

Meyvelerin boyutları da çeşitlilik gösterir. Örneğin, 'Chandler' gibi bazı çeşitlerin meyveleri neredeyse bir çeyrek dolar büyüklüğünde olabilirken, diğerleri daha küçüktür. Tadı da çeşitten çeşide değişir; bazıları daha belirgin bir ekşiliğe sahipken, bazıları daha tatlı ve aromatik olabilir.

Yaban Mersini Seçerken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Pazarda veya markette yaban mersini alırken birkaç şeye dikkat edebilirsin. Öncelikle meyvelerin parlak, mavimsi bir renge sahip olması gerektiğini unutma. Solgun veya rengi atmış olanlar genellikle bayattır. Üzerindeki o ince beyazımsı tabaka (bloom), meyvenin tazeliğinin bir işaretidir, panik yapıp silmeye çalışma!

Eğer taze olarak tüketeceksen, daha tatlı çeşitleri tercih edebilirsin. Kek, muffin gibi pişmiş ürünlerde kullanacaksan, biraz daha ekşi olanlar lezzeti dengeleyebilir. Eğer kendi bahçende yetiştirmeyi düşünüyorsan, yaşadığın iklime uygun olan çeşidi seçmek en önemlisi. Örneğin, kışları çok sert geçiyorsa Kuzey Tipi Yüksek Çalı yaban mersinleri senin için daha iyi bir seçenek olacaktır.

Yaban Mersini Nasıl Saklanır ve Kullanılır?

Taze yaban mersinlerini birkaç gün buzdolabında saklayabilirsin. Ancak en iyisi, onları nemden uzak tutmaktır. Genellikle aldığın kapta veya hava alabilen bir kapta buzdolabının sebze bölümünde saklayabilirsin. Eğer daha uzun süre saklamak istiyorsan, en iyi yöntem dondurmaktır. Yıkayıp iyice kuruladıktan sonra tek sıra halinde bir tepsiye yayıp dondurabilir, donduktan sonra buzdolabı poşetlerine aktarabilirsin. Böylece kışın da smoothie'lerinde veya tatlılarında kullanabilirsin.

Yaban mersini sadece taze yemekle kalmaz. Smoothie'lere, yoğurtlara, yulaf ezmelerine harika gider. Kek, kurabiye, muffin gibi hamur işlerinde kullanıldığında hem güzel bir renk hem de harika bir tat katar. Ayrıca reçel, komposto veya sos yapımında da kullanılabilir. Özellikle et yemeklerinin yanında servis edilen ekşi yaban mersini sosları çok lezzetlidir.