Genel geçici mizan ve kesin mizan arasındaki fark nedir?

Genel Mizan ile Kesin Mizan Arasındaki Farklar

Muhasebede işler bazen biraz kafa karıştırıcı olabilir, değil mi? Özellikle de genel geçici mizan ile kesin mizan arasındaki farkı tam olarak oturtmak. Deneyimlerime göre, bu iki tablo arasındaki temel ayrım, bilginin ne kadar filtrelenmiş ve nihai olup olmadığıdır. Gelin, bu farkı somut örneklerle netleştirelim.

Genel Geçici Mizan: İlk Bakış ve Amaç

Genel geçici mizan, aslında bir muhasebe döneminin ortasında veya sonunda, ancak henüz hesaplar kesinleşmeden önceki bir durumu gösterir. Buradaki temel amaç, yevmiye defterindeki tüm kayıtların tek düzen halinde birleştirilerek bakiyelerinin görülmesidir. Düşünün ki, bir fabrikanın aylık üretim raporu gibi. Üretim hatlarındaki tüm hammaddeler, işçilik giderleri, makinelerin o ayki yıpranması gibi birçok kalem orada görünür. Ancak bu, henüz satılan ürünlerin nihai karlılığını veya stokların tam olarak ne kadar olduğunu göstermez. Sadece ham veriyi sunar.

Örneğin, bir şirketin 2023 yılının ilk 9 ayını kapsayan genel geçici mizanını hazırladığınızı varsayalım. Bu mizanda, kasadaki tüm nakit hareketleri, bankadaki para durumu, alacaklar, borçlar, faturalarınız, maaş ödemeleri gibi birçok işlem kaleminin o ana kadarki bakiyeleri yer alır. Bu mizan, hesapların doğru bir şekilde yevmiye defterine aktarılıp aktarılmadığını kontrol etmek için harikadır. Eğer genel toplam borç ve alacaklar eşit değilse, bir yerde hata yaptığınızı gösterir. Yaklaşık %90-95 oranında doğruluk bekleyebilirsiniz.

Kesin Mizan: Nihai Doğruluk ve Finansal Tabloların Temeli

Kesin mizan ise, bir muhasebe döneminin sonunda, tüm düzeltmeler, amortismanlar, karşılıklar ve envanter sayımları gibi işlemler tamamlandıktan sonra oluşturulan nihai bilgiyi içerir. Buradaki amaç, şirketin belirli bir tarihteki gerçek mali durumunu ve belirli bir dönemdeki performansını gösteren bilanço ve gelir tablosu gibi finansal tabloların hazırlanabilmesi için gerekli olan kesin bakiyeleri sunmaktır. Bir önceki fabrikanın aylık üretim raporundan yola çıkarak, bu ay kaç tane ürün sattığınızı, bu satışlardan ne kadar gelir elde ettiğinizi ve nihai karınızı gösteren nihai satış raporu gibidir.

Tekrar 2023 yılının sonuna geldiğimizde, kesin mizanınızda artık şunlar da olacaktır: Yılın son ayına ait amortismanlar düşülmüş, batık alacaklar için ayrılan karşılıklar hesaba katılmış, yıl sonu stok sayımı yapılmış ve stoklar buna göre değerlenmiş, olası kur farkı zararları veya karları işlenmiş olacaktır. Kesin mizan, tüm bu ince ayarların yapıldığı, %100 doğruluk oranı beklenen bir tablodur. Çünkü finansal raporlamanın ve vergisel yükümlülüklerin temelini bu mizan oluşturur.

Ana Farklar ve Pratik İpuçları

Şimdi bu farkları daha net görelim:

• Dönemsellik ve Tamamlanma Seviyesi: Genel geçici mizan, dönem içindeki geçici bir durumu yansıtırken, kesin mizan dönemin sonunda tüm işlemlerin tamamlanmış ve düzeltilmiş halini gösterir. Genel geçici mizanda henüz hiç girilmeyen bazı düzeltme kayıtları, kesin mizanda mutlaka olacaktır.
• Kontrol ve Raporlama: Genel geçici mizan daha çok iç kontrol ve hata tespiti amaçlı kullanılır. Kesin mizan ise hem iç hem de dış raporlama (hissedarlar, bankalar, vergi dairesi vb.) için temel oluşturur.
• İçerdiği Bilgiler: Genel geçici mizan, yevmiye kayıtlarının ham bakiyelerini içerir. Kesin mizan ise bu ham bakiyelerin yanı sıra dönemsel düzeltmeleri (amortisman, karşılıklar, stok değerlemesi vb.) de içerir.

Deneyimlerime göre, genel geçici mizanı hazırlarken bir hata yakalarsanız, bu hata henüz maliyetli olmayabilir. Ancak kesin mizan hazırlarken bir hata fark etmeniz, doğrudan finansal tablolarınızı ve dolayısıyla şirketinizin kar veya zararını etkileyebilir. Bu yüzden genel geçici mizanı dikkatlice kontrol etmek, kesin mizan hazırlığı sürecini çok daha pürüzsüz hale getirir.

Pratik İpuçları:

• Genel geçici mizanınızı hazırladıktan sonra, ilk yapmanız gerekenlerden biri, varsa cari döneme ait tüm belgeleri (fatura, makbuz vb.) kontrol etmek ve muhasebe sistemine girildiğinden emin olmaktır.
• Her ayın sonunda temel hesapların (kasa, banka, alacaklar, borçlar gibi) fiili durumlarıyla muhasebe kayıtlarını karşılaştırın. Küçük sapmalar bile ileride büyük sorunlara yol açabilir.
• Kesin mizan aşamasında, özellikle amortisman ve karşılık hesaplamalarınızı gözden geçirin. Vergi mevzuatına ve şirketin politikalarına uygun olduğundan emin olun.