Özkütle nasıl bulunur örnek?

Özkütle Bulma Yöntemleri ve Pratik İpuçları

Özkütle, bir maddenin birim hacimdeki kütlesidir. Yani, ne kadar yoğun olduğunu gösteren temel bir özelliktir. Bunu bulmak aslında sandığın kadar karmaşık değil. Deneyimlerime göre, en sık karşılaştığımız durumlar katı cisimlerin özkütlesini bulmak. Hazırsan, başlayalım!

Katı Cisimlerin Özkütlesini Hesaplama

Bir katı cismin özkütlesini bulmak için iki temel şeye ihtiyacımız var: kütle ve hacim. Bu ikisini bulduktan sonra gerisi basit bir bölme işlemi.

• Kütleyi Bulma: Bu en kolay kısım. Bir hassas teraziye ihtiyacın olacak. Cismi terazinin üzerine koy ve gösterdiği değeri not al. Örneğin, elindeki demir bir bilyenin kütlesi 7.8 gram geldi diyelim.
• Hacmi Bulma: İşte burası biraz daha dikkat gerektiren kısım.
• Düzenli Şekilli Cisimler İçin: Eğer elindeki cisim küp, dikdörtgen prizma veya silindir gibi düzenli bir şekle sahipse, geometrik formülleri kullanabilirsin. Örneğin, bir küpün hacmi kenar uzunluğunun küpüdür (a³). Eğer kenarı 2 cm olan bir küpün varsa, hacmi 2 cm 2 cm 2 cm = 8 cm³ olur.
• Düzensiz Şekilli Cisimler İçin: Eğer elindeki cisim bir anahtar, bir taş veya bir oyuncak gibi düzensiz bir şekle sahipse, dereceli silindir ve su kullanarak hacmini bulabilirsin. Bu yönteme sudaki hacim belirleme denir.
  1. Dereceli silindire bir miktar su koy. Örneğin, 50 ml diyelim. Bu ilk su seviyesini not al.
  2. Düzensiz şekilli cismi dikkatlice suyun içine bırak. Cismin tamamen suya batmış olması önemli.
  3. Suyun seviyesindeki artışı gözlemle. Eğer su seviyesi 60 ml'ye yükselmişse, bu cismin hacminin 60 ml - 50 ml = 10 ml olduğunu gösterir. (Unutma, 1 ml = 1 cm³'tür.)
• Özkütleyi Hesaplama: Kütleyi (m) hacme (V) böldüğümüzde özkütleyi (ρ) buluruz. Formül: ρ = m / V.

  Az önceki demir bilye örneğimize dönersek: Kütlesi 7.8 gram ve hacmini 10 cm³ olarak bulduk. O zaman özkütlesi ρ = 7.8 g / 10 cm³ = 0.78 g/cm³ olur. Aslında demirin özkütlesi 7.8 g/cm³ civarındadır, bu da bizim ölçümümüzün ne kadar doğru olduğunu gösteriyor. Eğer bilyenin hacmini 1 cm³ olarak bulsaydık, özkütlesi 7.8 g/cm³ olurdu. Rakamlar bazen şaşırtıcı gelebilir ama mantığı bu.

Sıvıların Özkütlesini Bulma

Sıvıların özkütlesini bulmak daha da pratiktir. Yine kütle ve hacim bilgisine ihtiyacımız var.

• Kütleyi Bulma: Boş bir dereceli silindir veya bir beher kabının kütlesini terazide ölç. Sonra bu kabın içine belirli bir miktar sıvı koy ve tekrar tart. İkinci tartımdan ilk tartıyı çıkararak sıvının kütlesini bulursun. Örneğin, boş beher 50 gram, sıvı ile birlikte 150 gram geldiyse, sıvının kütlesi 100 gramdır.
• Hacmi Bulma: Sıvıyı koyduğun dereceli silindirin üzerindeki ölçekten sıvının hacmini doğrudan okuyabilirsin. Eğer 100 gram sıvı koyduysan ve sıvı seviyesi 100 ml'yi gösteriyorsa, hacmi 100 ml'dir.
• Özkütleyi Hesaplama: Yine aynı formül: ρ = m / V. Eğer 100 gramlık sıvının hacmi 100 ml ise, özkütlesi ρ = 100 g / 100 ml = 1 g/ml olur. Bu da saf suyun yaklaşık özkütlesidir.

Özkütle Ölçümünde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Özkütle ölçümlerinde doğru sonuçlar almak için birkaç şeye dikkat etmek gerekiyor.

• Sıcaklık: Maddelerin özkütlesi sıcaklığa göre değişir. Özellikle sıvılarda bu değişim daha belirgindir. Ölçüm yaparken sıcaklığı not almak iyi bir alışkanlıktır.
• Safsızlık: Ölçüm yaptığın maddenin saf olması, doğru özkütle değeri için önemlidir. Eğer örneğin içinde farklı bir madde karışmışsa, hesapladığın özkütle gerçek değerden farklı çıkacaktır.
• Hassas Aletler: Özellikle küçük kütleleri veya küçük hacimleri ölçerken hassas teraziler ve hassas dereceli silindirler kullanmak, hata payını azaltır.
• Hava Kabarcıkları: Düzensiz şekilli cisimleri suya batırdığında, cismin üzerinde kalabilecek hava kabarcıkları hacim ölçümünü yanıltabilir. Cismin yüzeyini hafifçe silerek veya nazikçe suya daldırarak bu kabarcıkları gidermeye çalış.

Özkütle, bir maddenin kimliğini anlamak için basit ama etkili bir yoldur. Bu yöntemleri kullanarak çevrendeki birçok maddenin özkütlesini kolayca bulabilirsin.