Öşür ve haraç vergisi nedir?

İslam hukukunda önemli bir yere sahip olan öşür ve haraç vergisi, günümüzde de merak edilen ve araştırılan konular arasında yer almaktadır. Bu iki vergi türü, özellikle tarım arazileri üzerinden alınan vergiler olup, İslam devletlerinin ekonomik sisteminde kritik bir rol oynamıştır. Gelin, bu kavramları daha yakından inceleyelim.

Öşür Vergisi Nedir?

Öşür, kelime anlamı olarak "onda bir" demektir ve İslam hukukuna göre Müslümanlardan alınan bir zekat türüdür. Tarım ürünleri üzerinden alınan bu vergi, toprağın gelirinin onda biri veya yirmide biri oranında olabilir. Eğer toprak, yağmur suyu veya nehir gibi doğal kaynaklarla sulanıyorsa onda bir, kova veya dolap gibi araçlarla sulanıyorsa yirmide bir oranında öşür alınır. Öşür, Müslümanların zenginliklerinden ihtiyaç sahiplerine aktarılan bir ibadet ve sosyal dayanışma aracıdır.

Öşür vermenin amacı, toplumda adalet ve dengeyi sağlamaktır. Bu vergi sayesinde, tarımla uğraşan Müslümanlar elde ettikleri gelirin bir kısmını ihtiyaç sahipleriyle paylaşarak, sosyal adaletin tesisine katkıda bulunurlar. Öşür, İslam toplumlarında yoksulluğun azaltılması ve sosyal yardımlaşmanın güçlenmesi için önemli bir mekanizma olmuştur.

Haraç Vergisi Nedir?

Haraç ise, gayrimüslimlerden (Müslüman olmayanlardan) alınan bir toprak vergisidir. Fethedilen topraklarda yaşayan gayrimüslimlerin, topraklarını kullanmaya devam edebilmeleri için ödedikleri bir bedeldir. Haraç, toprak üzerinden alınan bir vergi olduğu için, öşür gibi mahsulün miktarına göre değil, toprağın verimliliğine ve büyüklüğüne göre belirlenir. Haraç, gayrimüslimlerin İslam devletinin himayesi altında yaşamalarına karşılık olarak ödedikleri bir cizye türüdür.

Haraç, İslam devletlerinin ekonomik gelir kaynaklarından biri olmuştur. Bu vergi sayesinde, devletin hazinesi güçlenmiş ve kamu hizmetlerinin finansmanı sağlanmıştır. Haraç, aynı zamanda gayrimüslimlerin İslam devletine olan bağlılıklarını ve devletin adaletine olan güvenlerini göstermelerinin bir yolu olarak da kabul edilmiştir.

Öşür ve Haraç Arasındaki Farklar Nelerdir?

Öşür ve haraç, her ikisi de tarım arazileri üzerinden alınan vergiler olmasına rağmen, önemli farklılıklara sahiptirler. İşte bu iki vergi türü arasındaki temel farklar:

• Mükellef: Öşür, Müslümanlardan alınırken, haraç gayrimüslimlerden alınır.
• Dayanak: Öşür, zekat ibadetinin bir parçasıdır ve dini bir yükümlülüktür. Haraç ise, gayrimüslimlerin devletin himayesi altında yaşama hakkının bir bedelidir.
• Hesaplama: Öşür, mahsulün miktarına göre belirlenirken, haraç toprağın verimliliğine ve büyüklüğüne göre belirlenir.

Özetle, öşür ve haraç, İslam hukukunda önemli yer tutan ve farklı amaçlara hizmet eden iki ayrı vergi türüdür. Her ikisi de İslam devletlerinin ekonomik sisteminde önemli bir rol oynamış ve toplumda adalet ile sosyal dengeyi sağlamaya yönelik uygulamalar olmuştur.