Namazın içindeki farzları kaç tanedir?

Namazın Farzları: Hızlı Bir Bakış

Namaz, dinimizin direği, bizim de Allah'la doğrudan konuşma fırsatımız. Bu konuşmanın usulü de var elbette. Namazın içinde yerine getirilmesi gereken, terk edildiğinde namazın geçerliliğini zedeleyen temel unsurlar var. Bunlara farz diyoruz. Kaç tane olduğunu merak ediyorsan, aslında konuyu çok karmaşıklaştırmaya gerek yok. Namazın toplamda 12 farzı var. Bunları iki ana gruba ayırabiliriz: Namaza başlamadan önce yerine getirilenler ve namazın içinde yapılanlar.

Önce dışarıdan başlayalım, namaza adım atmadan önce yapmamız gerekenler. Bunlar namazın temelleri gibidir. Dışarıdan bir ev düşün, sağlam bir temeli yoksa nasıl ayakta durur? Namazın da öyle.

Namazın Dışında Kalan Farzlar (Namazın Sıhhati İçin Şartlar)

Bu grup, namaza başlamadan önce tamamlanması gereken şartlardır. Eğer bunlardan biri eksik kalırsa, namaz başlamamış sayılır veya geçersiz olur.

• Hadesten Taharet: Bu, bedendeki manevi pislikten (cünüplük, hayız, nifas gibi) temizlenmek demek. Yani abdestli olmak veya gusül abdesti almak gerekiyor. Abdest alırken yüzünü, kollarını, başını ve ayaklarını yıkamak gibi belirli uzuvları belirli sıra ile yıkamak farzdır. Eğer abdestin yoksa ve namaza durursan, namazın geçerli olmaz. Bunu unutmaman önemli.
• Necasetten Taharet: Bu da bedeninde, elbisende veya namaz kıldığın yerde gözle görülür bir pisliğin (necasetin) olmaması demek. Mesela üzerine bir idrar damlası bulaştıysa ve sen o elbiseyle namaz kılarsan, namazın kabul olmaz. Bu yüzden namaza başlamadan önce hem kendi üzerine hem de namaz kılacağın yere dikkat etmelisin.
• Setr-i Avret: Avret yerlerini örtmek demektir. Erkekler için göbek altı ile diz kapağı arası, kadınlar için ise yüz, eller ve ayaklar hariç tüm vücudun örtülmesi farzdır. Elbiselerinin bu bölgeleri kapatacak kadar uzun ve geniş olduğundan emin olmalısın. Özellikle kadınlar için başörtüsü de namazın bir parçasıdır, yani namaz kılarken başörtüsü takmak farzdır.
• Vakitten Taharet: Yani namazın vaktinin girmiş olması. Her namazın belirli bir vakti vardır. Öğle namazını ikindinin vakti girince kılarsan, namazın olmaz. Bu yüzden namaz vakitlerini takip etmek önemlidir. Dijital saatler, takvimler veya ezan okuyan uygulamalar bu konuda sana yardımcı olabilir.
• Kıbleye Dönmek: Namaz kılarken Kabe'ye doğru dönmek farzdır. Bu, nerede olursan ol geçerlidir. Kabe'nin yönünü nasıl bulacağını bilmiyorsan, akıllı telefonlardaki kıble bulucu uygulamalardan veya evindeki kıble yönünü gösteren işaretlerden faydalanabilirsin. Küçük bir dikkatle bu farzı da yerine getirebilirsin.

Deneyimlerime göre, bu ilk beş farzı yerine getirmeden namaza başlamak, binayı temelsiz yapmak gibidir. Hepsi birbiriyle bağlantılı ve namazın geçerliliği için zorunludur.

Namazın İçinde Kalan Farzlar (Namazın Rüknleri)

Şimdi geldik namazın içine, yani kıyamda, rüku'da, secdede yaptığımız hareketlere. Bunlar namazın yapı taşları gibidir. Bunlardan birini bile bilerek terk edersen, namazın bozulur ve kaza etmen gerekir.

• İftitah Tekbiri: Namaza başlarken "Allahu Ekber" diyerek elleri kaldırmak. Bu, namaza giriş kapısıdır. Sadece "Allahu Ekber" demek yetmez, elleri kulak hizasına kadar kaldırmak da bu tekbirin bir parçasıdır.
• Kıyam: Namaz kılarken ayakta durmak. Özellikle güç yetenlerin ayakta durması farzdır. Oturarak veya yatarak namaz kılanlar için bu durum geçerli değildir elbette.
• Kıraat: Namazın her rekatında Fatiha Suresi'ni ve ek olarak bir miktar sure veya ayet okumak. Sabah, akşam ve yatsı namazlarında sessiz, öğle ve ikindide ise sesli okunması sünnettir, ancak okumak ise farzdır.
• Rüku: Belini bükerek eğilmek. Rüku'ya giderken ve rüku'dayken belirli bir süre durmak gerekir. Geriye kalkarken de aynı şekilde.
• Secde: Alnı, burnu, iki eli, iki dizi ve iki ayağın parmak uçlarını yere koyarak yere kapanmak. İki defa secde yapmak ve aralarında biraz oturmak da namazın içindeki farzlardandır.
• Kıyam-Rüku ve Secdeden Kalkmak: Rüku'dan kalkıp doğrulmak, secdeden kalkıp oturmak gibi hareketlerin tam olması. Yani bir pozisyondan diğerine geçerken hakkını vermek.
• Son Oturma (Teşehhüd): Namazın sonunda ettehiyyatü duasını okuyacak kadar oturmak. Bu, namazın tamamlandığını işaret eden son oturmadır.
• Vâciblerin Yerine Getirilmesi: Bu madde biraz daha farklıdır. Namazın 13 tane vacibi vardır aslında. Ama genel olarak "namazın içindeki farzlar" denildiğinde bu 12 farz kastedilir. Vâcibler, farzlar kadar olmasa da yerine getirilmesi gereken önemli görevlerdir. Eğer bir vacip kasten terk edilirse namaz bozulur, ama yanılıp unutularak terk edilirse sehiv secdesi ile telafi edilebilir. Bu yüzden vacipleri de öğrenmek, namazını daha düzgün kılmana yardımcı olur. Örneğin, Fatiha'dan sonra sure okumak, rüku ve secdelerde en az üçer defa tesbih söylemek gibi.

Deneyimlerime göre, namazın bu 12 farzını bilmek, namazı daha bilinçli ve huşu içinde kılmana yardımcı olur. Sadece hareketleri yapmak değil, o hareketlerin içinde ne dediğini, ne için durduğunu bilmek de önemlidir.

Özetle, namazın 12 farzı vardır. Bunların 5'i namaza başlamadan önce yerine getirilmesi gereken şartlar, 7'si ise namazın içinde yapılan eylemlerdir. Bu farzları öğrenmek ve uygulamak, namazının geçerliliği ve kabulü için temeldir. Pratik olarak, ilk başlarda biraz ezberlemek gerekebilir ama zamanla ve tekrarla hepsi otomatikleşir. Unutma, her farzı yerine getirdiğinde Allah'a olan bağlılığını daha derinden hissedersin.