🗞️ Manisa Haber

Basit cümlede fiilimsi olur mu?

12 Haziran 2025 Manisa Haber

## Basit Cümlede Fiilimsi Olur Mu? İşte Gercekler

Evet, basit bir cümlede fiilimsi olur. Hatta çoğu zaman da olur. Basit cümle dediğimiz, tek bir yargı bildiren, içinde fiilimsi bulunan veya bulunmayan cümlelerdir. Önemli olan, cümlenin yapısı ve fiilimsinin işlevi. Gelin bunu biraz açalım ve deneyimlerime göre bu konudaki kafa karışıklıklarını giderelim.

###

  1. Fiilimsi Nedir ve Basit Cümleyle İlişkisi

Fiilimsiler, fiillerden türeyen ama tek başlarına yüklem olamayan sözcüklerdir. İsim-fiiller (-mak, -mek, -ış, -iş, -uş, -üş, -mak, -mek, -mak, -mek), sıfat-fiiller (-an, -en, -dık, -dik, -duk, -dük, -acak, -ecek, -mış, -miş, -muş, -müş, -ar, -er) ve zarf-fiiller (-ıp, -ip, -arak, -erek, -dıkça, -dikçe, -madan, -meden, -dığında, -diğinde, -alı, -eli, -ınca, -ince, -ken, -a, -e, -yaz, -iver, -ıver, -uver, -üver) olmak üzere üç ana türü var.

Basit bir cümlede fiilimsi, cümlenin ana yargısını oluşturan yüklemin dışında kalan bir öğe olarak yer alır. Yani cümle tek bir yüklemle kurulmuşsa ve fiilimsi bu yüklemin dışında bir görev üstleniyorsa, o cümle basit bir cümledir.

Örnek:

* "Kitap okuyarak zaman geçiriyordu."

* Burada "geçiriyordu" yüklemdir. "okuyarak" ise bir zarf-fiildir ve fiilimsi olarak cümlenin yapısına dahil olmuştur. Cümle tek bir yargı bildirdiği için basit cümledir.

###

  1. Fiilimsinin Cümledeki Yeri ve İşlevi

Fiilimsiler, basit cümlelerde genellikle zarf tümleci, sıfat tamlaması gibi farklı görevlerde karşımıza çıkar. Bu da cümlenin yapısını bozmaz, aksine zenginleştirir.

* Zarf Tümleci Olarak: Fiilimsi, eylemin nasıl, ne zaman, ne kadar yapıldığını belirten zarf tümleci olabilir.

* "Sabahları koşarak güne başlarım." (Nasıl başlarım? Koşarak.)

* Özne veya Nesne Görevinde (İsim-fiiller): İsim-fiiller, isim gibi kullanılarak cümlenin öznesi veya nesnesi olabilir.

* "Yüzmek sağlığa iyi gelir." (Özne: Yüzmek)

* "Kitapları okumayı çok severim." (Nesne: Okumayı)

* Sıfat Görevinde (Sıfat-fiiller): Sıfat-fiiller, isimleri niteleyerek sıfat görevinde kullanılır.

* "Gelen misafirler bizi mutlu etti." (Hangi misafirler? Gelen misafirler.)

Bu kullanımlar, cümlenin basitliğini bozmaz çünkü cümlenin temel yüklemi hala tektir.

###

  1. Basit Cümle Mi, Birleşik Cümle Mi? Karıştırmamak Gerek

Karışıklığın en çok yaşandığı nokta burası. Bir cümlede fiilimsi varsa mutlaka birleşik cümle midir? Hayır. Karışıklık, genellikle fiilimsi ile çekimli fiilin birbirine karıştırılmasından kaynaklanır.

* Basit Cümle: Tek yüklemli cümlelerdir. Fiilimsi, bu tek yükleme bağlı olarak başka bir öğe görevindedir.

* Birleşik Cümle: Birden fazla yüklemi olan veya bir ana cümleye bağlı yan cümlecikleri olan cümlelerdir.

Örneklerle Farkı Görelim:

* Basit Cümle: "Çocuklar koşuşarak bahçeye çıktılar."

* Yüklem: çıktılar. Fiilimsi: koşuşarak (zarf-fiil). Tek yüklem var.

* Birleşik Cümle (Yan Cümlecikli): "Çocuklar bahçeye koşarken yağmur yağmaya başladı."

* Yüklem 1: yağmaya başladı. Yüklem 2 (yan cümleciğin yüklemi): koşarken (zarf-fiil). Burada iki eylemin zamanı ilişkili. "koşarken" zarf-fiili olsa da, cümlenin yapısı birden fazla eylemi ve yargıyı barındırdığı için birleşik cümleye girer.

Deneyimlerime göre, bir cümlede birden fazla fiil çekimi veya birden fazla fiilimsi aynı anda ana yargıyı destekliyorsa birleşik cümle olma ihtimali yüksektir. Ancak tek bir fiilimsi, tek bir çekimli fiile bağlıysa, o cümle basit bir cümle olarak kalır.

###

  1. Pratik İpuçları: Kendi Cümlelerini Analiz Et

Kendi yazdığın veya okuduğun cümlelerde fiilimsi olup olmadığını anlamak için şu adımları izleyebilirsin:

* Yüklemi Bul: Cümlenin temel yargısını oluşturan çekimli fiili bul.

* Diğer Fiilimsileri Ara: Cümlede "-mak, -mek, -an, -en, -dık, -dik, -ıp, -arak" gibi eklerle kurulmuş sözcükler var mı bak.

* Tek Yüklem Mi? Eğer bu fiilimsiler, ana yüklemin dışında zarf tümleci, sıfat tamlaması gibi başka bir öğe olarak kullanılıyorsa ve cümlede başka çekimli fiil yoksa, bu basit bir cümledir.

* Örnek: "Gülümseyerek içeri girdi."

* Yüklem: girdi.

* Fiilimsi: gülümseyerek (zarf-fiil).

* Tek yüklem var. Bu basit bir cümledir.

Basit cümlelerde fiilimsi kullanımı, dilimizin zenginliğini ve akıcılığını sağlayan önemli bir unsurdur. Bu kuralları bilmek, hem yazımını hem de okuduğunu anlama becerini geliştirecektir. Unutma, dilbilgisi kuralları karmaşık görünse de, pratik yaptıkça ve örneklere baktıkça ne kadar anlaşılır olduklarını göreceksin.