Yer fıstığı tohumu ne zaman ekilir?
Yer Fıstığı Tohumu Ne Zaman Ekilir?
Yer fıstığı ekimi için en kritik zaman dilimi, genellikle ilkbaharın sonlarına doğru, don tehlikesinin tamamen geçtiği zamandır. Deneyimlerime göre, toprak sıcaklığının en az 15°C'ye ulaştığı zamanlar yer fıstığı tohumlarının çimlenmesi için idealdir. Bu sıcaklığa ulaşmadan ekim yaparsan, tohumların çürüyebilir veya çok yavaş çimlenebilir, bu da verimini olumsuz etkiler.
Türkiye'de bu dönem genellikle Mayıs ayının ortası ile Haziran ayının başlarına denk gelir. Bölgene göre bu tarih birkaç hafta ileri veya geri gidebilir. Örneğin, Akdeniz Bölgesi gibi daha sıcak iklimlerde Nisan sonu bile uygun olabilirken, Karadeniz'in daha serin bölgelerinde Haziran ortasına sarkabilir. Kendi bölgenin son don tarihini bilmek ve toprak sıcaklığını ölçmek en doğrusudur. Bir toprak termometresi kullanabilirsin ya da toprağa elini sokup sıcaklığını hissedebilirsin; eğer elin rahatça tutabiliyorsan, genellikle ekim için uygundur.
Toprak Hazırlığı ve Ekim Derinliği
Yer fıstığı, gevşek ve iyi drene edilmiş toprağı sever. Ekim öncesinde toprağını en az 20-25 cm derinlikte işlemek, köklerin daha rahat yayılmasını sağlar. Organik madde, yani iyi yanmış çiftlik gübresi veya kompost eklemek, yer fıstığının beslenmesine büyük katkı sağlar. Genellikle dönüm başına 1-2 ton gibi bir organik madde yeterli olacaktır. Toprağı işlerken sert ve taşlı kısımları ayıklamak da önemlidir.
Tohumları ekerken, genellikle 5-10 cm derinlik yeterlidir. Tohumların üzerine çok fazla toprak atarsan çimlenmesi zorlaşır. Eğer tohumların üzerinde hafif bir kabuk varsa, ekmeden önce bu kabuğu çıkarmak çimlenmeyi hızlandırabilir, ancak bu şart değil. Tohumları yaklaşık 15-20 cm aralıklarla, sıra arası ise 60-75 cm olacak şekilde ekmek, bitkilerin hem ışık hem de besin açısından rekabet etmesini önler ve daha sağlıklı gelişimlerini sağlar.
Sulama ve Bakım
Yer fıstığı ekiminden sonra toprağı nemli tutmak çok önemlidir, ancak aşırı sulamaktan kaçınmalısın. Çimlenme sürecinde toprağın sürekli nemli olması gerekir. Fideler çıktıktan sonra ise bitkinin en çok suya ihtiyaç duyduğu dönemler çiçeklenme ve meyve oluşumu evreleridir. Bu dönemlerde düzenli sulama, verimi doğrudan etkiler. Toprak nemini kontrol etmek için parmağını toprağa batırabilirsin; eğer 2-3 cm derinlikte toprak kuruysa sulama zamanı gelmiş demektir.
Yer fıstığı bitkisinin en ilginç özelliklerinden biri, çiçeklerinin yere doğru sarkıp toprağa girmesidir. Bu olaya "gynofore" denir ve yer fıstığı meyveleri bu kısımlarda gelişir. Bu nedenle, çiçeklenme döneminde toprağın gevşek olması ve bitkinin etrafının hafifçe çapalanarak havalandırılması, bu "gynofore"ların toprağa daha rahat girmesini sağlar ve dolayısıyla daha fazla yer fıstığı oluşumuna yardımcı olur. Toprağı havalandırırken bitkinin köklerine zarar vermemeye özen göstermelisin.
Hasat Zamanı
Yer fıstığını hasat etmek için en iyi zaman, genellikle ekimden 100-150 gün sonra gerçekleşir. Bu süre, çeşidine ve yetiştirme koşullarına göre değişiklik gösterebilir. Hasat zamanını belirlemenin en pratik yolu, bitkinin yapraklarının sararmaya ve kurumaya başlamasıdır. Ayrıca, yer fıstığı kabuklarını açıp içindeki meyvelerin rengini kontrol edebilirsin; olgunlaşmış yer fıstıklarının kabukları içindeki meyveler daha dolgun ve koyu renkli olur. Eğer kabukların içindeki ince deri kolayca soyuluyorsa, bu da olgunlaştığının bir işaretidir.
Hasat için toprak biraz kuru olmalıdır. Yağmurlu bir havada hasat yaparsan, yer fıstıklarının çürüme riski artar. Genellikle, bitkinin tamamını topraktan söktükten sonra, topraklarını silkeleyip bitkileri birkaç gün güneşli bir yerde kurumaya bırakabilirsin. Daha sonra yer fıstıklarını bitkiden ayırıp tam olarak kurutmaya devam edebilirsin. İyi kurutulmuş yer fıstıkları uzun süre saklanabilir.