Ed Takısından sonra ing gelir mi?

Ed Takısından Sonra Gelen "-ing" Eki: Sık Karşılaşılanlar ve Püf Noktaları

Ed takısından sonra fiil formları konusunda kafası karışan çok kişi var. Özellikle "-ing" ekini ne zaman kullanacağımız, İngilizce öğrenirken en sık takıldığımız noktalardan biri. Gelin, bu konuya biraz daha yakından bakalım.

Ed takısı, genellikle geçmiş zamanı ifade etmek için kullanılır, değil mi? "I walked", "She played" gibi. Ama bazen bir bakıyorsun, "He is tired." diyor. İşte buradaki "tired" kelimesi, aslında "tire" fiilinin geçmiş zaman ortacı (past participle) hali. Ve bu ortaçlar, tıpkı sıfatlar gibi kullanılabiliyor. Yani, "tired" burada bir durum, bir his bildiriyor.

Peki, "-ing" ne zaman devreye giriyor? "-ing" eki, genellikle şu iki durumda karşımıza çıkıyor:

  • Şimdiki Zaman Yapıları (Continuous Tenses): Bu en bilinen kullanım. "I am learning English." veya "They were watching a movie." gibi. Burada fiil, o an devam eden bir eylemi anlatıyor.
  • Zarf-Fiiller (Gerunds) ve Sıfat-Fiiller (Participles): Fiillerin "-ing" almış halleri, isim gibi (gerund) ya da sıfat gibi (participle) de kullanılabilir. Örneğin, "Swimming is good for health." cümlesinde "swimming" bir isim (yüzme). Ya da "The running man was fast." cümlesinde "running" bir sıfat (koşan).

Şimdi gelelim "ed" ve "-ing" arasındaki ilişkiye. Bir fiilin "-ed" hali, genellikle edilgen bir durumu veya tamamlanmış bir eylemi ifade ederken, fiilin "-ing" hali daha çok etken bir durumu veya devam eden bir eylemi anlatır.

Örnek verelim:

  • Bored vs. Boring: "I am bored." (Sıkıldım. Bu benim durumum, bana olan bir şey.) "The movie was boring." (Film sıkıcıydı. Filmin özelliği buydu.)
  • Interested vs. Interesting: "She is interested in history." (Tarihle ilgileniyor. Onun ilgisi var.) "History is interesting." (Tarih ilginçtir. Tarihin özelliği bu.)
  • Tired vs. Tiring: "He looked tired after the long journey." (Uzun yolculuktan sonra yorgun görünüyordu. Bu onun durumu.) "The work was tiring." (İş yorucuydu. İşin doğası buydu.)

Deneyimlerime göre, bu ayrımı iyi anlamak için fiilin kime veya neye uygulandığına bakmak en pratiği. Eğer bir eylem sana yapılıyorsa veya bir durum sana yaşatılıyorsa, genellikle "-ed" haliyle karşılaşırız. Eğer sen bir eylemi gerçekleştiriyorsan veya bir şeyin doğası gereği o şekilde olduğunu belirtiyorsan, "-ing" hali daha olasıdır.

Bir de şu var: Bazı fiillerin hem "-ed" hem de "-ing" halleri sıfat gibi kullanıldığında hafif anlam farkları yaratabilir. Mesela "confused" ve "confusing" gibi. "I am confused." (Kafam karıştı, bir durum beni şaşırttı.) "The instructions were confusing." (Talimatlar kafa karıştırıcıydı, talimatların kendisi bu özelliği taşıyordu.)

Özetle, "ed" takısı geçmiş zamanı veya sıfatlaşmış ortaçları belirtirken, "-ing" eki şimdiki zaman yapılarını, zarf-fiilleri ve sıfat-fiilleri ifade eder. Aralarındaki temel ayrım genellikle etkenlik-edilgenlik veya bir durumun kim tarafından yaşandığıdır. Bu ayrımı kavradığında, fiil hallerini kullanırken çok daha rahat edeceksin.