Bilgisayar donuyor ne yapmam lazım?
Bilgisayar Donuyor: Nereden Başlamalı?
Bilgisayarının aniden kilitlenmesi, ne yaparsan yap tepki vermemesi sinir bozucu bir durum. Bu sorunun peşine düşerken, deneyimlerime göre adım adım ilerlemek en sağlıklısı. Öncelikle, sorunun kaynağını anlamaya çalışalım.
- Kaynak Tüketimi: İşlemci ve RAM Canavarları
Bilgisayarının donmasının en sık karşılaşılan nedenlerinden biri, kaynakların aşırı kullanılmasıdır. İşlemci (CPU) ve RAM (Bellek), bilgisayarının beyni ve çalışma alanı gibi düşünebilirsin. Bir program veya birden fazla program, bu kaynakları kapasitesinin üzerine zorladığında, bilgisayarın "dur" der ve donar.
Nasıl Anlarsın?
- Görev Yöneticisi (Task Manager): Windows'ta Ctrl+Shift+Esc tuşlarına basarak veya Görev Çubuğu'na sağ tıklayıp "Görev Yöneticisi"ni seçerek açabilirsin. macOS'ta ise Uygulamalar > İzlenceler > Etkinlik Monitörü'nü kullanabilirsin.
- Burada "İşlemler" veya "CPU" ve "Bellek" sekmelerine bak. Eğer bir program sürekli olarak %90-100 CPU kullanıyorsa veya RAM'inin %80-90'ını tüketiyorsa, bu donmanın ana nedenlerinden biri olabilir.
Ne Yapmalı?
- Gereksiz Programları Kapat: Arka planda çalışan ve ihtiyacın olmayan tüm programları kapat. Özellikle tarayıcı sekmeleri, oyunlar veya video düzenleme yazılımları gibi kaynak tüketen uygulamalar dikkat çekici.
- Başlangıç Programlarını Düzenle: Bilgisayar açıldığında otomatik başlayan programlar, sistem kaynaklarını boş yere meşgul edebilir. Görev Yöneticisi'nden "Başlangıç" sekmesini kontrol ederek gereksiz olanları devre dışı bırak. Örneğin, Skype, Spotify gibi programlar her zaman açık olmak zorunda değil.
- Uygulama Güncellemeleri: Kullandığın programların güncel olduğundan emin ol. Güncellemeler genellikle performans iyileştirmeleri ve hata düzeltmeleri içerir.
- Virüsler ve Kötü Amaçlı Yazılımlar: Gizli Konuklar
Bilgisayarının yavaşlaması ve donmasının bir diğer önemli nedeni de virüsler ve zararlı yazılımlardır. Bu tür yazılımlar, arka planda gizlice çalışarak sistem kaynaklarını tüketebilir, dosyalarını bozabilir ve genel performansını ciddi şekilde düşürebilir.
Nasıl Anlarsın?
- Beklenmedik Yavaşlık: Önceden sorunsuz çalışan işlemlerin aniden çok yavaşlaması.
- Tanımsız Dosyalar veya İletiler: Ekranında garip mesajlar beliriyorsa veya tanımsız programlar çalışıyorsa dikkatli ol.
- Antivirüs Taraması: Eğer bilgisayarında herhangi bir güvenlik yazılımı yoksa veya uzun süredir güncelleme yapılmadıysa, risk altındasın demektir.
Ne Yapmalı?
- Güvenilir Bir Antivirüs Yazılımı Kullan: Güncel ve güvenilir bir antivirüs programı edinin. Ücretsiz sürümler de başlangıç için iyi olabilir ancak ek özellikler için ücretli sürümler daha iyidir.
- Tam Sistem Taraması Yap: Antivirüs yazılımınla tam bir sistem taraması gerçekleştir. Bu işlem birkaç saat sürebilir ama olası tehditleri temizlemek için kritiktir.
- Şüpheli Dosyalara Dikkat: E-posta ekleri, bilinmeyen web sitelerinden indirilen dosyalar veya şüpheli bağlantılara tıklamak virüs bulaşmasına yol açabilir. Bu tür durumlarda çok dikkatli ol.
- Donanım Sorunları: Isınma ve Eski Bileşenler
Bazen sorun yazılımsal değil, donanımsaldır. Bilgisayarının bileşenlerinin aşırı ısınması veya eskiyen parçaların artık performansı kaldıramaması da donmalara yol açabilir.
Nasıl Anlarsın?
- Fiziksel Isınma: Dizüstü bilgisayarının altı veya masaüstü bilgisayarının kasası normalden çok daha sıcaksa, bu bir göstergedir. Fanların sürekli yüksek sesle çalışması da ısınma belirtisi olabilir.
- Aniden Kapanma: Aşırı ısınan bilgisayarlar kendini korumak için aniden kapanabilir.
- Donanım Testleri: Eğer bilgisayarında donanım sorunları olduğunu düşünüyorsan, daha spesifik testler gerekebilir. Örneğin, RAM testi için MemTest86 gibi araçlar kullanılabilir.
Ne Yapmalı?
- Temizlik: Bilgisayarının içini tozdan arındırmak, özellikle fanların daha iyi çalışmasını sağlar. Bir konserve basınçlı hava ile fan ve soğutucu bloklardaki tozları temizleyebilirsin.
- Termal Macun: İşlemci ve ekran kartı üzerindeki termal macunun zamanla kuruyup etkisini yitirmesi de ısınmaya neden olabilir. Eğer bu konuda bilgin varsa, termal macunu yenilemek faydalı olabilir.
- Yeterli Havalandırma: Özellikle dizüstü bilgisayar kullanırken, hava akışını engelleyecek yüzeylerden (yatak, minder gibi) kaçın. Masaüstü bilgisayarın kasasının etrafında yeterli boşluk olduğundan emin ol.
- Donanım Yükseltmesi: Eğer bilgisayarın eski ise ve kaynakları yetersiz kalıyorsa, RAM veya daha hızlı bir SSD'ye geçiş gibi donanım yükseltmeleri performansı önemli ölçüde artırabilir.
Bu adımları izleyerek bilgisayarının donma sorunlarının çoğunu çözebilirsin. Sabırlı ol ve adım adım ilerle.