Taş kömürünün işlendiği yer neresidir?
Taş Kömürünün İşlendiği Yerler: Nerede ve Nasıl?
Taş kömürünün işlendiği yer denince akla ilk gelen yerler maden sahaları ve onların yakın çevresidir. Çünkü kömürü çıkarır çıkarmaz ilk işlemler orada başlar. Çıkarılan her kömür aynı kalitede olmaz, bu yüzden çeşitliliğe göre tasnif edilir ve bazı ilave işlemlerden geçer.
Deneyimlerime göre, taş kömürü işleme süreci birkaç ana aşamadan oluşur. Bunlar; ayıklama, kırma, eleme ve zenginleştirme diyebiliriz.
- Ayıklama ve Tasnif
Madenlerden çıkarılan ham kömürün içinde her zaman istenmeyen maddeler bulunur. Bunlar kaya parçaları, toprak veya bazen diğer mineraller olabilir. İşlem görmeden direkt kullanılacaksa, öncelikle bu istenmeyen malzemelerden ayrıştırılması gerekir. Bu işlem genellikle manuel olarak yapılır ama modern tesislerde otomasyon da kullanılır. Kömürün boyutuna ve içeriğine göre farklı kategorilere ayrılır. Örneğin, büyük parçalar fırınlarda, toz kömür ise endüstriyel kazanlarda kullanılır.
- Kırma ve Eleme
Elde edilen kömür, kullanım amacına göre farklı boyutlara getirilir. Bunun için devasa kırıcılar kullanılır. Kömürler önce daha küçük parçalara ayrılır, sonra bu parçalar da istenen inceliğe getirilene kadar işlem devam eder. Ardından eleme işlemi gelir. Elekler sayesinde farklı boyutlardaki kömürler birbirinden ayrılır. Örneğin, 0-10 mm arası kömürler farklı, 20-40 mm arası kömürler farklı yerlerde kullanılır.
- Zenginleştirme (Flotasyon, Yoğunluk Ayırma)
Eğer kömürün kalitesi düşükse, yani içindeki yabancı madde oranı yüksekse, zenginleştirme yöntemlerine başvurulur. En yaygın yöntemlerden biri flotasyondur. Bu yöntemde kömür suyla karıştırılır ve özel kimyasallar eklenir. Hava kabarcıkları kömür parçalarına yapışarak yüzeye çıkmasını sağlar, istenmeyen mineraller ise dibe çöker. Bir diğer yöntem de yoğunluk farkına dayalı ayırmadır. Kömür, su veya farklı yoğunluktaki diğer sıvılarla karıştırıldığında, yoğunluğu farklı olanlar farklı seviyelerde kalır. Türkiye'de özellikle Zonguldak ve çevresindeki taş kömürü işletmelerinde bu işlemler yoğun olarak yapılır.
Pratik Bir Öneri: Eğer bir kömür almayı düşünüyorsanız, satıcılardan kömürün boyutunu, kükürt oranını ve nem oranını mutlaka öğrenin. Bu değerler kömürün verimliliği ve çevreye etkisi açısından önemlidir.