Noktalar küçük harfle gösterilir doğru mu yanlış mı?
Noktalar Küçük Harfle mi Gösterilir?
Günlük hayatta, özellikle yazışmalarımızda veya sosyal medyada sıkça karşımıza çıkan bu soruya net bir cevap verelim: Noktalar küçük harfle gösterilir demek yanlış olur. Aslında bu durum, noktanın kendisiyle değil, noktanın ardından gelen kelimenin hangi harfle başlayacağıyla ilgili bir kuraldır.
Dilbilgisi açısından baktığımızda, her cümlenin bittiğini bildiren nokta (.), bir sonraki cümlenin ilk harfinin büyük yazılmasını gerektirir. Bu, okuyucunun cümlenin bittiğini ve yeni bir düşünceye geçildiğini anlaması için temel bir işarettir. Yani nokta, aslında bir büyük harf başlangıcı için bir işaretleyicidir.
Noktanın Ardından Gelen Harf: Temel Kural
Deneyimlerime göre, çoğu insan noktanın ardından gelen ilk harfin büyük yazılması gerektiğini bilir ama bazen unutabilir veya karıştırabilir. Bu tamamen normal. Unutmamak için şu basit kuralı aklında tutabilirsin: Her cümlenin sonundaki nokta (.), bir sonraki cümlenin başlangıcını işaret eder ve bu başlangıç daima büyük harfle olur.
Örneklersek:
- Bugün hava çok güzeldi. Yarın da aynı olacağını umuyorum.
- Kitabı okumayı bitirdim. Şimdi film izleyeceğim.
Bu örneklerde de görebileceğin gibi, noktalardan sonra gelen "Yarın" ve "Şimdi" kelimelerinin ilk harfleri büyük yazılmıştır.
Bazen İstisnalar Olabilir mi?
Evet, bazı özel durumlarda noktanın ardından gelen kelimenin ilk harfi küçük yazılabilir. Ancak bunlar oldukça sınırlı ve spesifik durumlardır:
- Tırnak İçindeki İfadeler: Eğer cümlenin sonu tırnak içinde bitiyorsa ve tırnak içindeki ifadenin kendi içinde bir cümle olup olmadığına bakılır. Eğer tırnak içindeki ifade bir cümle ise, nokta tırnaktan sonra gelir ve sonraki kelime büyük harfle başlar. Ama eğer tırnak içindeki ifade bir kelime veya kelime grubu ise ve cümlenin kendisi noktalı olarak devam ediyorsa, tırnaktan sonra gelen kelime küçük harfle başlayabilir.
Örnek: Adam, "Bu iş tamam." dedi ve gitti. (Burada "Bu" büyük harfle başlar çünkü "Bu iş tamam" kendi başına bir cümledir ve noktanın ardından gelir.)
Ancak, eğer tırnak içindeki ifade bir kelime ise ve cümlenin doğal akışını bozuyorsa:
Ali, "teşekkür" kelimesini tekrarladı. (Burada "teşekkür" küçük harfle başlar çünkü kelime cümlenin bir parçasıdır.)
- Parantez İçindeki Durumlar: Benzer şekilde, parantez içindeki ifadelerde de durum incelenir. Eğer parantez içindeki ifade kendi başına bir cümle ise ve cümlenin sonu parantez içinde bitiyorsa, parantezden sonra gelen kısım büyük harfle başlar.
Örnek: Projeyi zamanında teslim ettik (ve aldığımız geri bildirimler çok olumluydu).
Bu istisnalar dışında genel kural her zaman geçerlidir: Noktadan sonra büyük harf!
Pratik Tavsiyeler
Bu kuralı aklında tutmak için:
- Her yeni cümlenin, yeni bir başlangıç olduğunu ve bu başlangıcın vurgulanması gerektiğini düşün.
- Cep telefonunla veya bilgisayarınla yazarken otomatik büyük harf düzeltme özelliğini kontrol et. Çoğu zaman bu özellik sayesinde hataları önlersin.
- Yazdıktan sonra kısa bir gözden geçirme yapmak, bu tür basit yazım hatalarını yakalamana yardımcı olur. Özellikle bitirici noktaları ve sonrasındaki harfleri kontrol et.
Özetle, noktalar küçük harfle gösterilir gibi bir genelleme yapmak yerine, noktanın kendisinden sonra gelen ilk harfin büyük yazılması kuralını benimsemek en doğrusudur. Bu basit kural, yazılarını daha anlaşılır ve doğru hale getirecektir.