Esham ne demektir?

Esham Nedir ve Neden Önemlidir?

Esham, esasen hukuki bir terim olup, Osmanlı Devleti döneminde kullanılan ve günümüzde de miras hukuku başta olmak üzere bazı alanlarda karşımıza çıkabilen bir kavramdır. Basitçe ifade etmek gerekirse, esham, bir malın veya hakkın paylaştırılması anlamına gelir. Bu paylaştırma, genellikle miras kalan bir mülkün (örneğin bir arazi, bir ev veya bir miktar para) mirasçılar arasında adil bir şekilde bölünmesini ifade eder.

Deneyimlerime göre, "eşam" kelimesini duyduğunuzda aklınıza ilk gelen şey karmaşık bürokratik işlemler veya eski hukuki terimler olabilir. Ancak temelde yatan prensip oldukça anlaşılır: hakkaniyetli bölüşüm. Bir ailede birden fazla mirasçı olduğunda, vefat eden kişinin mal varlığının nasıl paylaşılacağı önemli bir konudur. İşte tam da bu noktada "eşam" devreye girer.

Eshamın Uygulama Alanları ve Örnekleri

Eshamın en yaygın uygulama alanı miras hukukudur. Bir kişi vefat ettiğinde, geride bıraktığı mal varlığı (taşınır ve taşınmaz mallar, banka hesapları, hisse senetleri vb.) yasal mirasçıları arasında veraset ilamı doğrultusunda paylaştırılır. Bu paylaştırma işlemi, borçların ödenmesi ve varsa vasiyetnamenin yerine getirilmesi sonrasında yapılır. Örneğin, bir baba vefat ettiğinde ve iki çocuğu varsa, terekesinin (miras kalan mal varlığının) yarısı birinci çocuğa, diğer yarısı ise ikinci çocuğa düşer. Bu bölüşümün usulüne uygun yapılması, ileride yaşanabilecek anlaşmazlıkları önlemek açısından kritiktir.

Ancak eşam sadece miras hukuku ile sınırlı değildir. Şirket ortaklıklarında da hissedarlar arasındaki payların belirlenmesi veya el değiştirmesi gibi durumlarda eşam prensipleri uygulanabilir. Bir şirketin hisse senedi, o şirketin belirli bir payını temsil eder. Bu hisse senetlerinin alım satımı veya miras yoluyla devri, aslında bir tür eşamdır. Örneğin, bir şirketin 100 adet hissesi varsa ve siz bu hisselerden 10 tanesine sahipseniz, şirketin %10'luk bir payına eşamsal olarak sahipsiniz demektir.

Eskiden, özellikle gayrimenkullerin paylaşımında, malın fiziksel olarak bölünmesi mümkün olmadığında veya pratik olmadığında, payların değeri üzerinden bir hesaplama yapılırdı. Örneğin, bir tarlanın iki mirasçı arasında paylaştırılması gerektiğinde, tarla iki eşit parçaya bölünebileceği gibi, tarlanın değeri üzerinden bir hesaplama yapılıp bir mirasçıya tarlanın tamamı verilerek diğer mirasçıya eşdeğer bir değerde başka bir mal veya para ödenmesi de bir eşam uygulamasıdır.

Pratik İpuçları ve Öneriler

Eğer miras yoluyla bir mal edinme veya paylaşım süreciyle karşı karşıyaysanız, öncelikle bir avukattan destek almanız en doğrusudur. Özellikle gayrimenkul, şirket hissesi gibi değerli varlıkların paylaşımında uzman desteği, hak kaybını önler ve süreci daha hızlı ve sorunsuz tamamlamanıza yardımcı olur.

• Belgelerinizi Eksiksiz Hazırlayın: Veraset ilamı, nüfus kayıtları, ilgili tapu kayıtları veya şirket hisse devri belgeleri gibi tüm yasal evraklarınızı eksiksiz ve doğru bir şekilde hazırlayın.
• Değerlemeyi Doğru Yaptırın: Paylaştırılacak malın güncel piyasa değerinin doğru bir şekilde belirlenmesi, adil bir bölüşüm için şarttır. Bu konuda bilirkişi veya gayrimenkul değerleme uzmanlarından yardım alabilirsiniz.
• Anlaşmazlık Durumunda Yasal Yollara Başvurun: Mirasçılar arasında bir anlaşmazlık yaşanması durumunda, öncelikle arabuluculuk gibi uzlaşma yollarını denemeniz tavsiye edilir. Bu çözüm bulunamazsa, yasal yollara başvurarak mahkeme kararıyla bölüşüm yapılmasını sağlayabilirsiniz.
• Vergi Yükümlülüklerinizi Öğrenin: Miras yoluyla edinilen mallar üzerinden vergi ödemeniz gerekebilir. İlgili vergi dairesinden güncel bilgileri alarak yükümlülüklerinizi yerine getirin.

Unutmayın, eşamın temel amacı, hukuka uygun ve hakkaniyetli bir bölüşüm sağlamaktır. Bu prensibe bağlı kalarak hareket etmek, hem sizin hem de diğer paydaşların haklarını koruyacaktır.