🗞️ Manisa Haber

Ticari malların satın alışıyla ilgili maliyetler hangi hesabın borçlu tarafına yazılır?

13 Haziran 2025 Manisa Haber

Ticari Mal Alışında Borç Kaydı: Stoklar Hesabı Neden Başrolde?

Bir işletme olarak ticari mal alımı yaptığında, o malı kasaya koyduğumuz anda maliyetini bir yere kaydetmemiz gerekiyor, değil mi? İşte o "bir yer" dediğimiz şey, muhasebenin temel taşlarından biri olan Stoklar Hesabı. Deneyimlerime göre, bu hesap, mal alımının yapıldığı anda ortaya çıkan tüm maliyetleri üzerine alır. Yani, malın kendisi için ödediğin tutar, onu getirtme masrafları, hatta ilk kurulum veya kullanıma hazırlama gibi doğrudan ilgili her türlü harcama, bu hesabın borç tarafına kaydedilir.

Diyelim ki bir tekstil firmasısın ve 10.000 TL değerinde kumaş aldın. Bu kumaşın Türkiye'ye getiriliş maliyeti 500 TL, sigortası 200 TL ve senin tarafın sana teslim edildiği anda yaptığın gümrükleme masrafı 300 TL. İşte bu durumda, toplamda 11.000 TL'lik bir maliyet oluşmuş oluyor. Muhasebe kaydı şöyle olur:

  • Stoklar Hesabı (Borç): 11.000 TL
  • Banka veya Kasa Hesabı (Alacak): 11.000 TL (Eğer peşin ödeme yaptıysan)
  • Ticari Borçlar Hesabı (Alacak): 11.000 TL (Eğer vadeli ald

    Buradaki mantık şu: Stoğumuz artıyor (varlık artışı borç kaydedilir) ve karşılığında ya nakdimiz azalıyor (varlık azalışı alacak) ya da borcumuz artıyor (kaynak artışı alacak).

    Stokların Maliyetine Eklenen Diğer Unsurlar: Gözden Kaçmaması Gerekenler

    Sadece malın faturasını kaydetmek yetmez. Stokların maliyetini doğru belirlemek, ileride yapacağın satışlardaki kâr marjını doğru hesaplamanı sağlar. Bu yüzden, ticari malın maliyetine eklenmesi gereken diğer unsurları da bilmek önemli. Bunlar genellikle şunlardır:

    • Nakliye Giderleri: Malın sana ulaşana kadar olan taşıma ücretleri.
    • Sigorta Giderleri: Nakliye sırasındaki risklere karşı yapılan sigorta ödemeleri.
    • Gümrük Vergileri ve Resimleri: İthal edilen mallar için ödenen vergiler.
    • Diğer Yüklenilen Giderler: Malın depoya gelene kadar veya kullanıma hazır hale gelene kadar yapılan her türlü ek harcama. Örneğin, malı depoya boşaltma masrafı gibi.

    Deneyimlerime göre, bu ek maliyetleri ayrı ayrı takip edip stok maliyetine eklememek, ileride stok değerlerinin yanlış hesaplanmasına ve dolayısıyla finansal tabloların yanıltıcı olmasına neden olabilir. Örneğin, 100 adet ürün aldın ve toplamda 1.000 TL'lik ek masrafın oldu. Bu ek masrafı ürün başına 10 TL olarak stok maliyetine eklemelisin. Böylece ürün başına maliyetin 100 TL + 10 TL = 110 TL olur.

    Neden Stoklar Hesabı ve Diğer Seçenekler

    Peki, neden bu maliyetler başka hesaplara değil de özellikle Stoklar Hesabına kaydediliyor? Çünkü amaç, o ticari malın işletmeye ne kadara mal olduğunu net bir şekilde görmek. Stoklar hesabı, bir işletmenin elinde bulunan alım satım amacıyla edinilmiş malları gösteren bir varlık hesabıdır. Alım maliyetleri bu hesaba borç kaydedilerek, malın maliyetinin doğru bir şekilde takibi sağlanır. İleride bu mallar satıldığında ise, bu maliyet Satılan Malın Maliyeti Hesabına virman yapılarak giderleştirilir.

    Eğer malı hemen satıp elde ettiğin karı hemen göstermek istersen bu farklı bir senaryo ama genel olarak ticari mal alımında ilk kayıt Stoklar hesabına yapılır. Bu, muhasebenin temel prensiplerinden biri olan "varlıkları maliyet bedeliyle kaydetme" ilkesine dayanır.

    Pratik İpuçları ve Öneriler

    Bu süreci daha sağlıklı yönetmen için birkaç önerim var:

    • Tüm Masrafları Belgeleyin: Nakliye faturasından gümrük beyannamesine kadar her şeyi sakla. Bu belgeler, hem stok maliyetini doğru belirlemen hem de olası bir vergi denetiminde elinde kanıt bulundurman açısından kritik.
    • Maliyet Grupları Oluşturun: Farklı türde mallar alıyorsan, her mal grubu için ayrı ayrı maliyet takibi yapmak kafa karışıklığını önler.
    • Muhasebe Yazılımından Faydalanın: Modern muhasebe yazılımları, bu tür maliyetleri otomatik olarak stok maliyetine ekleme veya belirli kodlarla takip etme imkanı sunar. Bu da işini ciddi anlamda kolaylaştırır.
    • Periyodik Stok Sayımları Yapın: Kayıtlarla fiziki stokları karşılaştırmak, olası hataları erkenden tespit etmeni sağlar.

    Unutma, doğru muhasebe kayıtları sadece yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda işletmenin sağlığını anlamanın da en önemli yollarından biri.