Sheehan sendromu ne demek?

Sheehan Sendromu: Bilinmesi Gerekenler

Sheehan sendromu, doğum sonrası aşırı kan kaybı (postpartum hemorajinin) hipofiz bezine zarar vermesiyle ortaya çıkan nadir ama ciddi bir durum. Hipofiz bezi, vücudun adeta bir "kumanda merkezi" gibi; birçok hormonu salgılayarak metabolizmadan üreme sağlığına kadar pek çok fonksiyonda rol oynar. Bu bez hasar gördüğünde, bu hormonların üretimi ve salgılanması aksar.

Hipofiz Bezinin İşlevi ve Zarar Görmesi

Hipofiz bezi, küçük olmasına rağmen hayatımızın birçok temel fonksiyonunu yönetir. Örneğin:

• Büyüme hormonu: Kemik ve kas gelişimini, vücut yağının dağılımını etkiler.
• Tiroid uyarıcı hormon (TSH): Tiroid bezinin çalışmasını düzenler, metabolizma hızımızı belirler.
• Adrenokortikotropik hormon (ACTH): Böbreküstü bezlerinden kortizol salgılanmasını sağlar. Kortizol, stresle başa çıkmamıza, kan şekerini düzenlememize yardımcı olur.
• Prolaktin: Emzirme döneminde süt üretimini sağlar.
• Luteinize edici hormon (LH) ve Folikül uyarıcı hormon (FSH): Üreme organlarının işleyişini, kadınlarda yumurtlama ve adet döngüsünü, erkeklerde sperm üretimini etkiler.

Doğum sonrası yoğun kanama olduğunda, hipofiz bezinin kanlanması ani şekilde azalır ve bu da bezi hasara uğratabilir. Hasarın derecesi, hangi hormonların etkileneceğini belirler. Genellikle ACTH, TSH, LH ve FSH gibi hormonların eksikliği daha sık görülür.

Belirtiler ve Tanı Süreci

Sheehan sendromunun belirtileri, hangi hormonların etkilendiğine bağlı olarak kişiden kişiye değişebilir. Başlangıçta belirtiler hafif olabilir ve zamanla daha belirgin hale gelebilir. Bazı yaygın belirtiler şunlardır:

• Yorgunluk ve halsizlik: Kortizol eksikliği nedeniyle vücudun enerji üretimi düşer.
• Soğuğa karşı hassasiyet: TSH eksikliği metabolizma hızını yavaşlatır.
• Cinsel isteksizlik ve adet düzensizlikleri: LH ve FSH eksikliği üreme hormonlarını etkiler.
• Kilo alımı veya zor kilo verme: Metabolizmanın yavaşlamasıyla ilişkilidir.
• Düşük tansiyon: Özellikle ayağa kalkınca baş dönmesi şeklinde kendini gösterebilir.
• Kuru cilt, saç dökülmesi: Tiroid hormonlarının azlığına bağlı olabilir.

Tanı koymak için doktorlar öncelikle hastanın tıbbi geçmişini alır, özellikle doğum sırasında yaşananları sorgular. Ardından kan testleriyle hipofiz hormonlarının seviyeleri ve hedef organların (tiroid, böbreküstü bezi vb.) hormon seviyeleri ölçülür. Gerekirse MR gibi görüntüleme yöntemleri de kullanılabilir. Deneyimlerime göre, bu belirtiler başka durumlarda da görülebileceği için doğru teşhis önemlidir.

Tedavi ve Yönetim

Sheehan sendromunun tedavisi, eksik olan hormonların yerine konması prensibine dayanır. Bu, yaşam boyu süren bir tedavidir.

• Kortizol Replasmanı: Genellikle hidrokortizon veya prednizon gibi ilaçlarla yapılır. Bu ilaçların düzenli kullanımı, vücudun stresle başa çıkmasını sağlar. Önemli bir nokta: Eğer hasta hasta veya strese girmişse, kortizon dozunu doktoruyla görüşerek artırması gerekebilir.
• Tiroid Hormonu Replasmanı: Tiroid eksikliği varsa levotiroksin tedavisi başlanır.
• Cinsel Hormon Replasmanı: Menopoz benzeri belirtiler veya üreme sorunları varsa, östrojen ve/veya progesteron tedavisi uygulanabilir. Erkeklerde ise testosteron tedavisi gerekebilir.
• Büyüme Hormonu Tedavisi: Bazı durumlarda büyüme hormonu eksikliği de tedavi edilebilir.

Yaşam boyu hormon replasman tedavisi alacak kişilerin, bu ilaçları düzenli kullanmaları ve doktor kontrollerini aksatmamaları büyük önem taşır. Ayrıca, herhangi bir hastalık veya cerrahi müdahale öncesinde doktorlarını bilgilendirmeleri ve doktorlarının önerdiği şekilde kortizon dozlarını ayarlamaları hayati olabilir. Örneğin, ciddi bir enfeksiyon durumunda, normal dozun 2-3 katına kadar kortizon ihtiyacı doğabilir. Bu konuda doktorunuzla sürekli iletişim halinde olmanız en sağlıklısıdır.