Kooperatif kuruluş sermayesi ne kadar olmalı?

Kooperatif Kuruluş Sermayesi: Ne Kadar Olmalı?

Kooperatif kurma düşüncen varsa, en çok merak edilen konulardan biri de kuruluş sermayesi. "Ne kadar sermaye gerekli?" sorusu aklında dönüp duruyor olmalı. Gel, bu işin içinden gelen biri olarak sana somut bilgilerle yardımcı olayım.

Öncelikle şunu netleştirelim: Kooperatif kuruluş sermayesi için tek bir sabit rakam yok. Bu, kooperatifinin türüne, faaliyet alanına, üye sayısına ve başlangıçta yapmak istediğin işin büyüklüğüne göre değişkenlik gösterir.

1. Yasal Asgari Sermaye Gereksinimleri

Türkiye'de kooperatifler için yasal olarak belirlenmiş bir asgari kuruluş sermayesi bulunmuyor. Yani, "5.000 TL'den az olamaz" gibi bir kural yok. Ancak, bu, sermayenin hiç olmaması gerektiği anlamına gelmez. Kooperatif Ana Sözleşmesi'nde kuruluş sermayesi belirlenmeli ve bu sermaye, kooperatifin amacına ulaşması için yeterli olmalıdır.

Deneyimlerime göre, kuruluş aşamasında en azından kooperatifin resmi kuruluş masraflarını (harçlar, noter ücretleri, tescil işlemleri vb.) ve ilk birkaç aylık operasyonel giderlerini karşılayacak bir sermaye olması şart. Bu tutar, ortalama olarak 10.000 TL ile 50.000 TL arasında değişebilir. Bu başlangıç sermayesi, ortakların taahhüt ettiği payların toplamıdır.

1. Faaliyet Alanına Göre Sermaye İhtiyacı

Kooperatifinin ne iş yapacağı, sermaye ihtiyacını doğrudan etkiler. Örneğin:

• Tüketim Kooperatifi: Eğer küçük bir bakkal veya dükkan kurmayı düşünüyorsan, başlangıçta daha düşük bir sermaye yeterli olabilir. Stok alımı, kira, personel gibi giderler ön planda olur. Belki başlangıçta 50.000 TL - 150.000 TL gibi bir sermaye ile işler yoluna girebilir.
• Tarım Kredi Kooperatifi veya Üretim Kooperatifi: Bu tür kooperatifler, makine ekipman alımı, hammadde tedariği, depolama alanları gibi daha büyük yatırımlar gerektirebilir. Bu durumda sermaye ihtiyacı 200.000 TL'den başlayıp milyon TL'lere kadar çıkabilir. Örneğin, bir traktör alımı bile tek başına büyük bir maliyet kalemidir.
• Konut Yapı Kooperatifi: Bu alanda sermaye ihtiyacı en yüksek olanlardan biridir. Arsa alımı, proje çizimi, ruhsat işlemleri, inşaat maliyetleri gibi kalemler sermayeyi oldukça artırır. Genellikle ilk etapta ortakların pay taahhütleri ile başlansa da, projenin ilerleyen aşamalarında ek sermaye ihtiyacı doğabilir. Bu tür kooperatiflerde başlangıç sermayesi bile 100.000 TL'yi bulabilir ve projenin tamamlanması için çok daha fazlası gerekir.
• Hizmet Kooperatifleri (Örneğin yazılım, tasarım, danışmanlık): Bu tür kooperatiflerde genellikle fiziki yatırım azalır. Ofis kirası, bilgisayar ekipmanları, yazılım lisansları ve pazarlama giderleri ön plandadır. Başlangıç sermayesi 30.000 TL - 100.000 TL aralığında yeterli olabilir.

1. Üye Sayısı ve Sermaye Yeterliliği

Kooperatifin başlangıç sermayesi, öncelikle ortakların taahhüt ettiği payların toplamından oluşur. Eğer kooperatifinde 100 ortak varsa ve her biri 1.000 TL'lik pay taahhüdünde bulunursa, başlangıç sermayesi 100.000 TL olur. Bu sermayenin, kooperatifin kuruluş ve ilk operasyonel giderlerini karşılayıp karşılamayacağını iyi hesaplamalısın.

Pratik İpucu: Kooperatif Ana Sözleşmesi'nde her ortağın asgari ve azami kaç pay taahhüt edebileceğini belirlemek, sermaye yapısını daha sağlıklı hale getirir. Ayrıca, sermayenin ne kadarının peşin ödeneceği, ne kadarının da belirli bir süre içinde ödeneceği de netleştirilmelidir.

1. Sermaye Artırım Yöntemleri

Başlangıçta belirlediğin sermaye, kooperatifin büyümesi veya yeni projelerle birlikte yetersiz kalabilir. Bu durumda sermaye artırımına gitmen gerekecektir. Bunun için birkaç yol var:

• Ortakların Ek Pay Taahhütleri: Mevcut ortaklardan yeni paylar almalarını istemek en yaygın yöntemdir.
• Yeni Ortak Kaydı: Kooperatife yeni ortaklar alarak sermayeyi artırabilirsin.
• Krediler ve Finansal Destekler: Kooperatifler, bankalardan veya çeşitli devlet desteklerinden kredi veya hibe alabilirler. Özellikle KOSGEB gibi kurumlar, kooperatiflere yönelik destek programları sunabilir.
• Faaliyetlerden Elde Edilen Karın Sermayeye Eklenmesi: Kooperatifin kâr elde etmesi durumunda, bu kârın bir kısmını sermayeye ekleyerek büyümeyi finanse edebilirsin.

Deneyimlerime göre, kooperatifin finansal sağlığı ve sürdürülebilirliği için başlangıç sermayesini belirlerken gerçekçi olmak ve gelecekteki olası sermaye ihtiyaçlarını da göz önünde bulundurmak çok önemli. Ne çok az sermaye ile işi riske atmalı, ne de gereğinden fazla sermaye ile ortakları zorlamalısın. Hedeflediğin işin maliyet analizini iyi yap, sektördeki benzer kooperatiflerin durumunu araştır ve buna göre bir yol haritası çiz.