Ülkemizde ve dünyada nesli tükenmekte olan hayvanlar ve bitkiler nelerdir?

Nesli Tükenmekte Olan Canlılar: Neler Kaybediyoruz?

Ülkemizde ve dünyada pek çok canlı türü, geri dönülmez bir yola doğru ilerliyor. Bu durum, sadece doğanın dengesi için değil, bizim de geleceğimiz için ciddi bir tehdit oluşturuyor. Deneyimlerime göre, bu kayıp sadece rakamlarla ifade edilemeyecek kadar derin.

Ülkemizden Birkaç Acı Örnek

Türkiye, biyolojik çeşitliliği ile önemli bir coğrafya olmasına rağmen, birçok endemik türümüz maalesef tehlike altında. Örneğin:

• Vatozlar: Özellikle Akdeniz'de yaşayan bazı vatoz türlerinin aşırı avlanma ve kirlilik nedeniyle popülasyonları ciddi oranda azaldı. Bazı türlerin neslinin tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu bilmek önemli.
• Alageyik: Bir zamanlar Anadolu'nun birçok yerinde görülebilen alageyikler, günümüzde sadece belirli koruma altındaki alanlarda sınırlı sayıda yaşıyor. Avcılık ve yaşam alanlarının daralması en büyük düşmanları.
• Akdeniz Foku: Akdeniz'in simgelerinden biri olan bu nazik canlı, Akdeniz çanağında en büyük tehdit altındaki deniz memelilerinden biri. Kirlilik, balıkçılık faaliyetleri sırasında yanlışlıkla yakalanmaları ve yaşam alanlarının tahribi en önemli sorunlar. Sayıları 1000'in altına inmiş durumda.
• Anadolu Parsı: Uzun yıllardır neslinin tükendiği düşünülse de, yapılan araştırmalar ve ara sıra elde edilen görüntüler, az sayıda da olsa Anadolu parsının hala var olabileceğine işaret ediyor. Ancak bu durum, türün ne kadar hassas bir durumda olduğunu gösteriyor.

Dünya Sahnesindeki Tükenişler

Küresel ölçekte durum daha da vahim. Rakamlar gerçekten ürkütücü:

• Borneo Orangutanı: Palmiye yağı üretimi için ormanların yok edilmesi, bu zeki ve sevimli primatların en büyük tehdidi. Nüfusları son 75 yılda %50'den fazla azaldı.
• Pangolinler: Dünyada en çok kaçakçılığı yapılan memelilerden biri pangolinler. Hem etleri hem de pulları için avlanıyorlar. Yedi türünden dördü vahşi doğada kritik derecede tehlike altında.
• Büyük Köpekbalıkları: Özellikle Mako ve Çekiç Başlı Köpekbalığı gibi türler, aşırı avlanma nedeniyle popülasyonlarında büyük düşüşler yaşıyor. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) raporlarına göre, birçok köpekbalığı türü denizlerde tehlike altında.
• Mercan Resifleri: Küresel ısınma ve okyanusların asitlenmesi, bu canlı ekosistemlerin yok olmasına neden oluyor. Avustralya'daki Büyük Set Resifi gibi yerler, mercan beyazlamasıyla mücadele ediyor.

Ne Yapabiliriz? Pratik Öneriler

Bu tablo karşısında çaresiz hissetmek kolay. Ancak deneyimlerime göre, hepimizin yapabileceği şeyler var:

• Bilgi Sahibi Ol ve Paylaş: Çevrendekileri bu konuda bilgilendir. Bir türün adını öğrenmek, onun hakkında bilgi edinmek, onun için bir adım atmaktır.
• Sürdürülebilir Tüketim: Aldığın ürünlerin, yediğin balıkların nereden geldiğini sorgula. Sürdürülebilir kaynaklardan elde edilen ürünleri tercih et. Nesli tehlike altında olan hayvanların etini, derisini veya diğer ürünlerini kesinlikle alma.
• Doğaya Saygı: Gittiğin yerlerde çöplerini toplama, bitkilere zarar vermeme gibi temel prensiplere uy. Vahşi yaşam alanlarını ziyaret ederken rahatsız etmemeye özen göster.
• Destek Ol: Nesli tehlike altındaki türleri korumak için çalışan sivil toplum kuruluşlarına bağış yapabilir veya gönüllü olabilirsin. Her küçük destek büyük fark yaratır.
• Yerel Yönetimlere Baskı Yap: Çevrendeki doğal alanların korunması için yerel yönetimlere başvuruda bulun, farkındalık yaratmaya çalış.

Unutma, bu dünya sadece bize ait değil. Gelecek nesillere yaşanabilir bir gezegen bırakmak hepimizin sorumluluğu.