Felsefe tarihinde ilk filozof kimdir?

Felsefe Tarihinde İlk Filozof Kimdir?

Felsefe tarihinin o devasa okyanusunda ilk kimi bulacağız diye baktığında, genellikle akla Milet Okulu ve onun öncü isimleri gelir. Deneyimlerime göre, bu sorunun cevabı basit bir isimden çok daha fazlasını ifade ediyor; aslında bir zihniyetin, bir düşünme biçiminin başlangıcını işaret ediyor.

Doğayı Anlama Çabası: Thales

Felsefenin babası olarak anılan Miletli Thales (yaklaşık MÖ 624 - MÖ 546), bu unvanı boşuna kazanmadı. Thales, Mısır ve Babil'deki bilgilerini Yunanistan'a taşıyan, aynı zamanda doğaüstü açıklamalar yerine doğanın kendisini inceleyen ilk düşünürlerden biriydi. Sence bu büyük bir adım değil mi? Her şeyi tanrıların isteğine bağlamak yerine, "Her şeyin ana maddesi nedir?" sorusunu sorması, felsefenin temelini attı.

Thales'e göre bu ana madde su idi. Evet, bildiğimiz bildiğimiz su. Günümüzdeki bilimsel bakış açısıyla bu fikir bize garip gelebilir ama o dönemin koşullarında bu, bir devrimdi. Çünkü Thales, bu fikrini ne batıl inançlara ne de mitolojik hikayelere dayandırdı. Gözlemlerine dayanarak (örneğin, canlıların suya bağımlılığı, suyun farklı hallere girebilmesi gibi) bu sonuca ulaştı. Bu, artık düşüncenin akla ve gözleme dayandığı anlamına geliyordu. Hatta Thales'in geometri alanındaki çalışmaları (örneğin, Mısır piramitlerinin yüksekliğini gölgelerinden hesaplaması) ve astronomi bilgisi de onun bu pratik ve gözlemci ruhunu destekler nitelikte.

Neden Thales ve Milet Okulu?

Thales'i tek başına ilk filozof olarak görmemiz, onunla birlikte aynı dönemde ve aynı coğrafyada yaşamış diğer düşünürleri de unutmamamız gerektiği anlamına geliyor. Anaksimandros ve Anaksimenes gibi Milet Okulu'nun diğer önemli isimleri de doğayı anlamak için akılcı açıklamalar getirdiler. Anaksimandros'un "apeiron" (sınırsız, belirsiz) dediği bir ilke öne sürmesi veya Anaksimenes'in her şeyin havadan geldiğini iddia etmesi, Thales'in başlattığı bu sorgulama zincirinin devamıydı.

Deneyimlerime göre, bu dönemdeki düşünürlerin asıl farkı, mitoslardan logosa geçiş yapmalarıdır. Yani, ilahi veya doğaüstü anlatılar yerine akla ve mantığa dayalı açıklamalar üretmeye başladılar. Bu, sadece felsefenin değil, bilimin de temellerini atmış oldu. Düşünsene, ilk kez insanlar dünyayı anlamak için tanrıları değil, kendi akıl yürütme yeteneklerini kullanmaya başladılar.

Felsefi Düşünceye Giden Yol: Pratik Öneriler

Eğer sen de felsefenin bu başlangıç noktasına ilgi duyuyorsan, birkaç şeye odaklanabilirsin:

• Mitoslardan Logosa Geçiş: Antik Yunan mitlerini oku ve ardından Thales gibi düşünürlerin bu mitlere nasıl alternatif açıklamalar getirdiğini karşılaştır. Bu, düşünce evrimini anlamana yardımcı olur.
• Temel Soru Sorma Alışkanlığı: Çevrende gördüğün her şeye "Neden böyle?", "Bunun kaynağı ne olabilir?" gibi sorular sormaya başla. Thales'in "Her şeyin ana maddesi nedir?" sorusu gibi, senin de kendine özgü temel soruların olabilir.
• Gözlem ve Akıl Yürütme: Günlük hayatta karşılaştığın olayları basitçe kabul etmek yerine, nedenlerini ve sonuçlarını düşünmeye çalış. Bilimsel veya felsefi bir problemi çözmeye çalışır gibi yaklaş.

Unutma, felsefenin ilk adımını atan Thales veya diğerleri, senden çok daha farklı bir dünyada yaşıyorlardı. Ancak temel çabaları ortaktı: dünyayı anlamak, onu akıl yoluyla çözmek. Bu çaba, günümüzde de geçerliliğini koruyor. Eğer sen de bu mirası devam ettirmek istiyorsan, sorgulamaktan ve anlamaya çalışmaktan asla vazgeçme.