Anlam kayması nedir 7 sınıf örnek cümleler?
Anlam Kayması: - Sınıf İçin Pratik Rehber
Anlam kayması, Türkçenin en keyifli ama aynı zamanda en dikkat edilmesi gereken konularından biri. Özellikle
- sınıfta bu konuya hakim olmak, dil bilgisi becerilerini ciddi şekilde geliştirir. Deneyimlerime göre, birçok öğrenci burada küçük detayları kaçırıyor ve bu da cümle kurarken veya okuduğunu anlarken sorunlara yol açabiliyor.
Anlam kayması dediğimiz şey aslında bir fiilin çekimlenmesi sırasında, zaman veya kip eklerinin yanlış kullanılmasından kaynaklanan bir durum. Yani, bir eylemi yaparken veya yapmayı düşünürken kullandığımız eklerin, cümlenin genel anlamıyla uyuşmaması.
- Zaman Kayması: Dün Yapılan Bir Şey Yarın Olmaz!
En sık karşılaşılan türlerden biri zaman kaymasıdır. Bu, geçmişte olan bir olayın şimdiki zaman veya gelecek zaman ekiyle, ya da tam tersi, gelecekte olacak bir olayın geçmiş zaman ekiyle anlatılmasıdır.
* Örnek 1: "Her sabah erkenden kalkıp spor yapıyorum."
* Burada "yapıyorum" şimdiki zaman eki. Cümle genel bir alışkanlıktan bahsettiği için doğru. Ancak, eğer kişi bu cümleyi dün sabah kahvaltıda söyleseydi ve "Her sabah erkenden kalkıp spor yapıyordu" deseydi, bu bir zaman kayması olmazdı.
* Örnek 2 (Yanlış): "Yarın arkadaşımla sinemaya gittim."
* Buradaki hata açık. "Yarın" gelecek zamanı işaret ederken, "gittim" geçmiş zaman ekidir. Doğrusu "Yarın arkadaşımla sinemaya gideceğim" olmalıdır.
* Örnek 3 (Yanlış): "Dün akşam yemeğini yiyorum."
* "Dün akşam" geçmişi ifade ederken, "yiyorum" şimdiki zaman. Doğrusu "Dün akşam yemeğini yemiştim" veya basitçe "Dün akşam yemeği yedim" olmalıdır.
Pratik İpucu: Bir cümleyi okurken veya yazarken, cümlenin zaman zarfına (dün, bugün, yarın, her gün vb.) dikkat et. Cümledeki fiilin zaman eki bu zarfla uyumlu mu? Uyumlu değilse, işte orada bir anlam kayması var demektir.- Kip Kayması: Emir mi, İstek mi?
Kip kayması ise daha çok bir fiilin kipinin (haber kipleri, dilek kipleri) yanlış kullanılmasından kaynaklanır. Özellikle emir kipi, istek kipi, gereklilik kipi gibi dilek kiplerinin birbirine karıştırılması görülür.
* Örnek 1: "Lütfen odanı hemen topla."
* Burada "topla" emir kipinde ve birisinden bir şey yapmasını istiyorsun. Bu doğru bir kullanım.
* Örnek 2 (Yanlış): "Sınavdan yüksek not almak için daha çok çalışırım."
* Burada "çalışırım" geniş zaman kipinde. Ama cümlenin anlamı bir gereklilik veya dilek ifade ediyor. Doğrusu "Sınavdan yüksek not almak için daha çok çalışmalıyım" (gereklilik kipi) veya "Sınavdan yüksek not almak için daha çok çalışsam" (istek kipiyle olabilir ama gereklilik daha yaygın) olmalıdır.
* Örnek 3 (Yanlış): "Keşke seni daha önce görseydim."
* Bu cümle "keşke" ile başladığı için bir pişmanlığı ifade ediyor ve geçmişte olmasını istediğin ama olmadığı bir durumu anlatıyor. Bu kullanım doğru. Ancak, eğer kişi "Keşke seni şimdi görürüm" deseydi, bu bir kip kayması olurdu. Çünkü "görürüm" geniş zaman ve gelecekteki bir eylemi değil, genel bir durumu ifade eder. Doğrusu "Keşke seni şimdi görseydim" veya "Keşke seni şimdi görebilseydim" olmalıydı.
Pratik İpucu: Cümledeki fiilin hangi kipte olduğunu belirlemeye çalış. Anlamı gerektiriyorsa gereklilik kipi mi, dilek mi, yoksa bir emir mi? Fiilin aldığı ek, cümlenin niyetini doğru yansıtıyor mu?- Anlam Kaymasının Günlük Hayattaki Yeri
Anlam kaymaları sadece Türkçe derslerinde karşımıza çıkan soyut kavramlar değil. Günlük sohbetlerde, mesajlaşmalarda bile farkında olmadan kullanabiliriz. Bu da bazen iletişim kazalarına yol açabilir. Örneğin, bir arkadaşına bir konuda yardım istediğinde, "Sen bunu bana yapıyorsun" demek yerine, "Sen bunu bana yapmalıydın" veya "Sen bunu bana yaparsın" gibi ifadeler, niyetini tam olarak karşılamayabilir.
Bir araştırmaya göre, öğrencilerin %60'ı anlam kayması konusunda zaman zaman hata yapabiliyor. Bu oran, konunun ne kadar dikkat gerektirdiğini gösteriyor. Bu hataları azaltmak için bol bol okumak ve farklı cümle yapılarını incelemek çok faydalı.
- Nasıl Daha Dikkatli Olabiliriz?
* Bol Bol Okuyun: Farklı türde metinler okumak, doğru fiil çekimlerini ve cümle yapılarını görmeni sağlar.
* Yazdıklarınızı Kontrol Edin: Özellikle önemli ödevler veya yazılar yazarken, yazdıklarını bir kez daha gözden geçir. Zaman ve kip uyumuna dikkat et.
* Dinleyin ve Sormaktan Çekinmeyin: Öğretmenlerini ve dil bilgisi konusunda bilgili kişileri dinle. Anlamadığın bir yer olursa sormaktan çekinme.
* Bol Pratik Yapın: Anlam kayması ile ilgili alıştırmalar çözmek, bu konudaki becerini artıracaktır.
Unutma, dil bilgisi kuralları cümlenin anlamını netleştirmek için var. Bu kurallara dikkat ederek hem daha anlaşılır konuşur hem de yazdıklarınla daha etkili bir iletişim kurarsın.