Nefes darlığı öksürük neyin belirtisi?
Nefes Darlığı ve Öksürük: Neler Olabilir?
Nefes darlığı ve öksürük dediğinde, deneyimlerime göre vücudun sana bir şeyler anlatmaya çalıştığını anlarsın. Bu iki belirti bazen basit bir üşütmenin habercisi olabilirken, bazen de daha ciddi durumların işareti olabilir. Önemli olan bu işaretleri doğru okuyabilmek ve gerekeni yapabilmek.
Solunum Yolu Enfeksiyonları
En sık karşılaştığımız nedenlerden biri solunum yolu enfeksiyonları. Bu enfeksiyonlar, virüsler veya bakteriler tarafından tetiklenebilir ve hem üst hem de alt solunum yollarını etkileyebilir.
Bir bronşit vakasında, genellikle kuru ve tahriş edici bir öksürük başlar, sonrasında balgamlı bir hal alabilir. Nefes darlığı ise bronşiollerdeki (küçük hava kesecikleri) iltihaplanma nedeniyle oluşabilir. Örneğin, grip virüsüyle enfekte olan bir hasta, birkaç gün içinde başlayan öksürük ve hafif nefes darlığı yaşayabilir. Zatürre (pnömoni) gibi daha ciddi enfeksiyonlarda ise öksürükle birlikte yüksek ateş, göğüs ağrısı ve belirgin bir nefes darlığı görülebilir. Zatürrede, akciğer alveollerinin iltihapla dolması, oksijen alışverişini ciddi şekilde engellediği için nefes darlığı belirginleşir. Birçok zatürre hastası, sadece öksürükle değil, aynı zamanda soluk alıp verirken göğüslerinde batma hissiyle de karşılaşabilir.
Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH)
KOAH, akciğerlerdeki hava yollarının daralması ve elastikiyetini kaybetmesiyle karakterize, ilerleyici bir akciğer hastalığıdır. Sigara içmek, KOAH'ın en yaygın nedenidir.
KOAH'ın en belirgin belirtileri kronik öksürük (genellikle balgamlı) ve nefes darlığıdır. Özellikle sabahları balgam çıkarma eğilimi yüksektir. Nefes darlığı genellikle fiziksel aktivite ile artar. Örneğin, bir KOAH hastası merdiven çıkmakta zorlanabilir ve oturup dinlenme ihtiyacı duyabilir. KOAH hastalarının yaklaşık %80-90'ının sigara ile ilişkili olduğu tahmin edilmektedir. Hastalığın ilerlemesiyle birlikte, kişi en basit aktiviteleri bile yaparken aşırı derecede nefes nefese kalabilir. Akciğer fonksiyon testlerinde (SFT), FEV1 (zorlu ekspiratuar hacim
- saniye) değerinde belirgin düşüşler görülür ki bu da hava akışının kısıtlı olduğunu gösterir.
Astım
Astım, hava yollarının kronik iltihabıdır ve ataklar halinde gelen nefes darlığı, öksürük, hırıltı ve göğüste sıkışma ile karakterizedir.
Astım atakları genellikle tetikleyicilerle (alerjenler, egzersiz, soğuk hava, stres vb.) ortaya çıkar. Öksürük, astımın ilk belirtisi olabilir ve özellikle geceleri veya sabahları daha belirgin hale gelebilir. Nefes darlığı ise hava yollarındaki spazm ve şişlik nedeniyle oluşur. Birçok astım hastası, özellikle alerjik rinit öyküsü olanlar, polenlerin yoğun olduğu mevsimlerde veya tozlu ortamlarda öksürük ve nefes darlığı şikayetlerinin arttığını fark eder. Doktorlar, astım teşhisinde genellikle spirometri testini kullanır ve bu test, bronkodilatör (hava yolu genişletici) ilaç sonrası solunum fonksiyonlarında geri dönüşümlü bir iyileşme gösterir.
Kalp Yetmezliği
Bazen nefes darlığı ve öksürük, doğrudan akciğerlerle ilgili olmayıp kalple ilgili bir sorunun işareti olabilir.
Kalp yetmezliğinde, kalp vücudun ihtiyaç duyduğu kadar kan pompalayamaz. Bu durumda, akciğerlerde sıvı birikimi (pulmoner ödem) oluşabilir ve bu da nefes darlığına ve öksürüğe yol açar. Genellikle gece öksürüğü ve yattığında artan nefes darlığı kalp yetmezliğinin tipik belirtilerindendir. Kişi, rahat nefes alabilmek için başını yüksekte tutarak uyuma ihtiyacı duyabilir. Örneğin, kısa bir yürüyüşün bile kişiyi nefes nefese bırakması, kalp yetmezliği açısından bir uyarı işareti olabilir. Kalp yetmezliği olan hastalarda yapılan ekokardiyografi (kalp ultrasonu), kalbin pompalama gücündeki azalmayı net bir şekilde gösterir.
Ne Yapmalısın?
Eğer bu belirtileri yaşıyorsan, en doğrusu bir doktora başvurmaktır. Kendi kendine teşhis koymak yerine, bir uzmanın değerlendirmesini almak en sağlıklısıdır. Doktorun yapacağı muayene, dinleyeceği akciğerler ve soracağı sorularla sana doğru yolu gösterecektir. Unutma, erken teşhis ve doğru tedavi, birçok hastalığın üstesinden gelmede en büyük yardımcındır.