Kuduz olan insan kaç günde ölür?
Kuduz Hastalığında Süreç ve Belirtiler
Kuduz olan bir insan ne kadar sürede ölür sorusunun tek bir cevabı yok. Bu, virüsün vücuda girdiği yere, alınan virüs miktarına ve kişinin genel sağlık durumuna göre büyük ölçüde değişiyor. Ancak genel bir çerçeve çizebiliriz.
Kuluçka süresi, yani virüsün vücuda girmesi ile ilk belirtilerin ortaya çıkması arasındaki zaman dilimi, ortalama olarak 1 ila 3 ay arasında değişir. Çok nadir durumlarda bu süre birkaç güne kadar inebilirken, bazen de bir yıla kadar uzayabilir. Virüsün beyne yakın bir yerden, örneğin yüz veya baş bölgesinden alınması, kuluçka süresini kısaltır. Çünkü virüsün beyne ulaşması daha hızlı olur.
İlk belirtiler genellikle ateş, baş ağrısı, halsizlik gibi grip benzeri şikayetlerle başlar. Ardından daha spesifik belirtiler ortaya çıkar:
- Sinir Sistemiyle İlgili Belirtiler: Kuduzun en karakteristik belirtileri bunlardır.
- Uyarılabilirliğin Artması: Kişi hafif bir sese, dokunuşa veya ışığa bile aşırı tepki verebilir.
- Hidrofobi (Sudan Korkma): Su içmeye çalıştığında veya su gördüğünde şiddetli spazmlar yaşanabilir. Bu durum, hastalığın adının kökeni olan Latince "rabies" kelimesiyle de ilişkilidir.
- Aerofobi (Havadaki Nesnelerden Korkma): Özellikle rüzgar estiğinde veya hava akımı olduğunda nefes almada güçlük çekme ve panik yaşama durumu görülebilir.
- Agresif Davranışlar: Kişi aniden saldırganlaşabilir, çırpınabilir veya bağıra bağırabilir.
- Paralizi: Hastalığın ilerleyen evrelerinde kaslarda felçler başlayabilir. Bu durum genellikle bacaklardan başlar ve yukarı doğru ilerleyerek solunum kaslarına ulaştığında ölümcül olabilir.
Belirtiler başladıktan sonra hastalık çok hızlı ilerler. Kuduz, sinir sistemini hedef aldığı için tedavisi neredeyse imkansızdır. Belirtiler başladığında, genellikle birkaç gün ila en fazla 1-2 hafta içinde ölüm kaçınılmaz hale gelir. Bu süreçte hastalar genellikle solunum yetmezliği veya kalp durması sonucu kaybedilir.
Ne Yapılmalı? Korunma ve İlk Adımlar
Kuduzla mücadelede en önemli şey korunmaktır. Eğer bir hayvan tarafından ısırıldınız veya tırmalandınızsa, hele ki bu hayvan vahşi bir hayvansa veya sokak hayvanıysa, hemen tıbbi yardım almanız hayati önem taşır. Deneyimlerime göre, bu tür durumlarda vakit kaybetmek en büyük hatadır.
Isırık veya tırmalama sonrası yapılması gerekenler şunlardır:
- Yarayı Yıkamak: Bölgeyi en az 15 dakika boyunca bol su ve sabunla iyice yıkayın. Bu, virüsün bir kısmını uzaklaştırmaya yardımcı olabilir.
- Tıbbi Yardım Almak: En kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurun. Doktor, durumunuza göre gerekli olan aşılamayı (antirabies serumu ve aşısı) başlatacaktır.
- Hayvanı Belirlemek: Eğer mümkünse, ısıran hayvanı belirlemeye çalışın (sahipli mi, değil mi, davranışları nasıldı gibi). Bu bilgi, doktorun tedaviye karar vermesinde yardımcı olacaktır.
Aşılama süreci, virüsün vücuda girmiş olma ihtimaline karşı bağışıklık sistemini uyararak hastalığın gelişmesini engeller. Bu aşılar, belirtiler başlamadan önce uygulandığında 100% etkilidir. Bu yüzden ısırma sonrası tereddüt etmeden tıbbi yardım almak, hayat kurtarıcıdır.
Kuduzun Evreleri ve Bulaşma Yolları
Kuduz virüsü, enfekte hayvanların tükürüğünde bulunur ve genellikle enfekte hayvanın ısırması veya tırmalamasıyla bulaşır. Nadiren, enfekte hayvanın mukozalarıyla (göz, burun, ağız) doğrudan temas veya enfekte hayvanın virüs içeren damlacıklarının solunmasıyla da bulaşma riski vardır. Ancak en yaygın ve bilinen bulaşma yolu ısırıktır.
Hastalık genellikle üç ana evrede seyreder:
- Prodromal Evre (Kuluçka Sonu): İlk belirtilerin başladığı dönemdir. Halsizlik, ateş, baş ağrısı, iştahsızlık gibi genel semptomlar görülür. Isırık yerinde kaşıntı, karıncalanma veya yanma hissi olabilir.
- Akut Nörolojik Evre (Kızgınlık Evresi): Bu evre, kuduzun en bilinen belirtilerini içerir. Agresiflik, uyarılabilirliğin artması, hidrofobi, aerofobi gibi durumlar bu evrededir. Hastalar huzursuz ve ajite olabilir.
- Paralitik Evre (Sessiz Kuduz): Bu evrede, kişinin agresifliği azalır ve yerini felçlere bırakır. Kaslarda zayıflık başlar, yutkunma güçlüğü, konuşma bozukluğu ve sonunda solunum kaslarının felciyle ölüm gerçekleşir. Bu evre, bazen ilk belirtiler başlamadan da hızlıca gelişebilir.
Unutmayın, kuduz çok korkutucu bir hastalık olsa da, doğru ve zamanında alınan önlemlerle (özellikle ısırma sonrası yapılan aşılamalar) tamamen önlenebilir bir hastalıktır. Bu yüzden şüpheli bir temas durumunda asla ihmalkar olmayın.